Amsterdamse cokesnuivers, Trumps 5.000 onjuiste claims en nog meer bedreigde factcheckers
Iedere week verzamelt Factory het belangrijkste nieuws over factchecking en nepnieuws. Met deze week: super linkse factcheckers bedreigd, hoe je iets checkt en Facebook tegen nepvideo’s.
30.000 lijntjes coke per dag in Amsterdam
“Coke is de normaalste zaak van de wereld, alleen in Amsterdam verdwijnen dagelijks dertigduizend lijntjes in neusgaten”, schreef Bert Wagendorp in zijn betoog in De Volkskrant. Maar klopt het? Arno van ´t Hoog van Nieuwscheckers.nl ging op onderzoek uit.
Hoe onderzoek je zoiets?
Het antwoord ligt in de rioolbuizen. De restjes en afbraakproducten van drugs komen namelijk bij waterzuiveringsinstallaties terecht. Meer dan zestig Europese steden testen regelmatig op drugsresten in rioolwater, waaronder Eindhoven, Utrecht en Amsterdam.
De resultaten worden jaarlijks gepubliceerd door het lab KWR Wateronderzoek. Zoals in onderstaande grafiek te zien is wordt in Amsterdam veel meer cocaïne gebruikt dan in Utrecht en Eindhoven. Het KWR rekende de metingen terug naar consumptie van pure cocaïne en kwam uit op een gebruik van 2,6 gram cocaïne per dag per duizend inwoners.
Als je dat getal vermenigvuldigt met de 860.000 inwoners van Amsterdam, kom je uit op zo´n 2,2 kilo pure cocaïne per dag. Dan, schrijft Van ´t Hoog, is er nog de vraag hoeveel lijntjes je kunt maken uit een gram cocaïne. Het Trimbos Instituut gaat uit van vier of vijf lijntjes per halve gram, dus ongeveer tien per gram. Dagblad Trouw ging eerder uit van 3,5 kilo.
Uitgaande van deze schattingen komt dit neer op 22.000 a 35.000 lijntjes coke per dag. De claim van Wagendorp zou best wel eens waar kunnen zijn.
Jurjen van der Kooi, onderzoeker naar volksverhalen overleden
Jurjen van der Kooi is op 4 september op 74-jarige leeftijd overleden. Van oudsher kent Nederland veel volksverhalen die qua thematiek ruim variëren: van heksen in een bos tot een omgevallen kerk die vandaag de dag Valom heet. Van der Kooi onderzocht en factcheckte dergelijke verhalen. Hij specialiseerde zich in Friese verhalen en was tot zijn dood universitair hoofddocent aan het Nedersaksisch en het Fries Instituut van de Groningse Faculteit der Letteren.
Het grootste deel van zijn werk staat online, zoals op deze en deze links. Daarin staat ook de oorsprong van veel bekende verhalen, zoals Aladdin en Hans en Grietje.
Facebook ontwikkelt ´wapen tegen nepvideo´s´
Deep fakes. Zo heten de met behulp van computers gemaakte video´s die we onlangs benoemden op het blog. Als deze techniek verder wordt ontwikkeld en toegankelijker wordt, kan het op grote schaal worden gebruikt voor het verspreiden van nepnieuws. Stel je voor, dat je ´Barack Obama´ opeens ziet omroepen tot een witte Holocaust. Dat kan wel eens fout aflopen.
Daarom heeft Facebook een programma ontwikkeld dat verdachte foto´s en video´s opspoort en ze opstuurt naar factcheckers die het materiaal onderzoeken. “Factcheckers zijn in staat om de betrouwbaarheid van beelden te checken door meerdere technieken zoals Google reverse image, het bekijken van metadata en andere trucjes,´ schrijft Facebook product manager Antonia Woodford op Facebook Newsroom. “Daarbij kunnen ze ook nog hun journalistieke vaardigheden gebruiken, zoals het gebruiken van data van experts, academici en overheidsinstanties.”
Terwijl de technologie achter nepvideo– en audiomateriaal steeds geavanceerder wordt, geldt dat dus ook voor de technieken achter het opsporen van nepnieuws. Er wordt al gesproken over een wapenwedloop:
Trump en zijn 5.000 onjuiste claims
De Washington Post houdt sinds de verkiezing van Donald Trump bij hoe vaak de Amerikaanse president een ´onjuiste of misleidende´ claim maakt; de teller is inmiddels de 5.000 voorbij. De onjuiste tweets gaan over een groot scala onderwerpen; klimaatverandering, de Russische inmenging (hierover deed 150 onjuiste en misleidende claims) en
. Een onjuiste veel claim die veel stof deed opwaaien wordt ook genoemd in het artikel van The Washington Post. Zo zei Trump dat het dodental van 3.000 door de orkaan Maria vorig jaar in Puerto Rico ´opgeblazen werd door de media´. Hiermee ging hij tegen het onderzoek in dat de Washington University uitvoerde na de orkaan.
´Super linkse´ factcheckers in Brazilië onder druk door haatcampagne
Het PDF-bestand is 299 pagina´s lang, schrijft Daniele Funke voor Poynter. terwijl hij het heeft over een uitgebreid verslag over veertig Braziliaanse journalisten. Vol met infographics en andere data is ´bewijsmateriaal´ dat laat zien hoe ´links´ de journalisten wel niet zijn.
De laatste weken is het document viral gegaan via Whatsapp, dat in Brazilië 120 miljoen gebruikers heeft. Cristina Tardáguila, directeur van het Braziliaanse factcheckproject Agência Lupa, ontving de PDF maar liefst twintig keer van vrienden en collega´s die het doorstuurden. “Het is heel goed in elkaar gezet”, zei ze tegen Poynter. “Door de presentatie zie je dat hier veel tijd in is gestoken.”
Zij was zelf ook doelwit van de lastercampagne, wiens uitvoerders gingen wroeten in haar Facebook verleden op zoek naar ´linkse posts´.
We got a lot of people visiting our personal social media accounts and some people started printing stuff that we’d published before. Some of my team were being accused of being super leftist for something they did in 2011.
De campagne volgt na de aankondiging op 10 mei, waarbij Tardáguila´s Agência Lupa aankondigde samen te gaan werken met Facebook in de anti-nepnieuwscampagne, met oog op de aankomende Braziliaanse verkiezingen.
Facebook flagging partnership expands to Brazil, with @agencialupa & @aosfatos https://t.co/84VOCPcVyM
[corrects deleted tweet: @truco not part of the partnership]
— Alexios (@Mantzarlis) May 10, 2018
Tardáguila begon doodsbedreigingen te ontvangen, net als drie andere Braziliaanse factcheckers die met Facebook samenwerken. Haattweets zijn voor haar inmiddels aan de orde van de dag. “In twee dagen tijd kregen we 46.000 haattweets, en we ontvangen ze nog steeds. Ik kan niet omschrijven hoe groot dit probleem is.”