Kanye en Kim, pro-rechtse video’s en het anti-nepnieuws spel

Iedere week verzamelt Factory het belangrijkste nieuws over factchecking en nepnieuws. Met deze week: nepadvertenties, nepcampagnefilmpjes en nepniews. 

Kim en Kanye zijn uit elkaar, stond er afgelopen week in een tweet van modetijdschrift Elle. Dit nieuwtje is niet waar, maar het tijdschrift gebruikte deze foptweet om vrouwen zich te laten registreren voor de tussentijdse verkiezingen in de VS. Als je op de link klikte werd je namelijk naar een site geleid waarop je je kon registeren. In sommige Amerikaanse staten liepen de deadlines de afgelopen dagen af.

De inmiddels verwijderde tweet van tijdschrift Elle.

“Vrouwen hebben langzittende politici uit het zadel gekregen en voor historische verkiezingsraces gezorgd. Nu heb jij de kans op ze te stemmen”, stond op de link van Elle. Een goede manier om een publiek te bereiken dat zich niet veel bezighoudt met politiek, zou je kunnen zeggen. Andere Twitteraars gingen Elle voor.

Maar deze clickbait methode stuit ook op kritiek, vooral van journalisten. Niet gek aangezien het tijdschrift met deze zet nepnieuws verspreidde. Uiteindelijk verwijderde het tijdschrift de tweet en deed het haar excuses. Daarna ging Elle weer door met het plaatsen van (kloppende) tweets over ruzies tussen celebrities, prins Harry’s baard en de relatie tussen Eva Mendes en Ryan Gosling.

We made a bad joke. Our passion for voter registration clouded our judgement and we are sincerely sorry. https://t.co/cYGGrpfBCz

— ELLE Magazine (US) (@ELLEmagazine) 18 oktober 2018

Nep-advertenties plaatsen via Facebook? Niet zo moeilijk!

Daar kwam freelance journalist Eric van den Berg achter toen hij voor Brandpunt+ testte of het mogelijk was om nepnieuws over de aankomende provinciale verkiezingen op Facebook te plaatsen. En wat bleek? Van de zes advertenties die politiek nepnieuws bevatten, werd er slechts een afgekeurd door Facebook.

Dankzij de advertentiemogelijkheden van Facebook is het makkelijk om bepaalde groepen te bereiken; bijvoorbeeld mensen die de VVD-facebookpagina liken. Van den Berg maakte via een nepaccount een advertentie waarin stond dat stembussen in “jouw gemeente” gesloten zijn, gericht op potentiële VVD-stemmers. De advertentie stond klaar om gepubliceerd te worden op de dag van de verkiezingen. Daarnaast ook advertenties met nepnieuws over premier Rutte die zelf profiteert van het afschaffen van de dividendbelasting en Christenunie-voorman Gert-Jan Segers die zich in het geheim heeft bekeerd tot de islam.

Het is opmerkelijk dat deze advertenties zijn goedgekeurd aangezien Facebook advertenties zegt te controleren op inhoud. Dit betekent dat de advertenties moeten voldoen aan Facebooks huisregels. Daarin staat onder andere dat het volgende verboden is:

13. Misleidende of nepinhoud

Advertenties mogen geen misleidende of onjuiste inhoud, waaronder misleidende claims, aanbiedingen of bedrijfspraktijken promoten.

“Intern onderzoek”

Brandpunt+ confronteerde Facebook met de bevindingen en het sociale medium liet weten het probleem “zeer serieus” te nemen. Ook zou het bedrijf een intern onderzoek starten om uit te zoeken waarom de advertenties werden goedgekeurd. Facebook wil aan het einde van dit jaar wereldwijd 20.000 advertentiecontroleurs in dienst hebben die nep-accounts verwijderen en het neppe nieuws van het echte nieuws scheiden.

‘Rechtse video’s’ vaker aanbevolen op Youtube

Je kent ze wel, die aanbevolen video’s die rechts naast Youtube video’s staan: ze tonen soortgelijke content als de video waar je naar kijkt. En dat geldt ook voor politieke video’s. Maar wat blijkt? De kans dat je pro-PVV of pro-FvD video’s te zien krijgt is drie keer zo groot als dat je video’s met een pro-Groenlinks, PvdA of SP standpunt ziet. Dat blijkt uit onderzoek van de Technische Universiteit Delft.

De onderzoekers maakten gebruik van een lijst van duizend video’s die de gemiddelde, neutrale stemmer te zien kan krijgen op Youtube. Daarvan was maar liefst zestig procent neutraal, 33 procent voor de PVV of FvD en slechts 9 procent van linkse partijen. Daarnaast krijg je bij het intikken van ‘Groenlinks’ op Youtube nul video’s die GroenLinks in een positief daglicht stellen, staat in het onderzoek. Dit klopt niet helemaal, blijkt na een snelle check; er staan enkele pro-Groenlinks video’s, maar de meeste zijn anti-Groenlinks.

Screenshot van YouTube.

Maar waar komt deze Youtube bias vandaan, die overigens ook op Twitter bestaat? Volgens de onderzoekers heeft dat te maken met de populariteit van rechtse video’s, die makkelijk tienduizenden en soms honderdduizenden views halen. Dit is natuurlijk deels een cirkelredenering, maar het klinkt plausibel. Rechtse video’s worden vaak bekeken, dus past YouTube zijn algoritme aan, wat ervoor zorgt dat YouTube gebruikers die voor het eerst politieke video’s tegenkomen een drie keer zo grote kans hebben op het vinden van pro-rechtse video’s dan pro-linkse video’s.

Drie punten die onderzoekers noemen om deze bias tegen te gaan:

• Burgers beter inlichten: denk aan lessen mediawijsheid op scholen of educatieve programma’s op de NPO over de werking van media en algoritmes.
• Maatregelen van sociale media: denk aan de ‘grote schoonmaak’ van Twitterbots, of Facebook dat steeds meer doet aan factchecken.
• Nederlandse media die zich als betrouwbaar hebben aangetoond moeten zich online meer profileren.

Anti-nepnieuwscampagne bij aankomende verkiezingen

Facebook accepteert advertenties met desinformatie die verkiezingen beïnvloeden.

Dit is waarom #D66 pleit voor bewustwordingscampagne en onderzoek naar desinformatie bij verkiezingen in 2019

En de Kamer moet het debat over Facebook nu snel inplannen!https://t.co/322M7qEMjk

— Kees Verhoeven (@KeesVee) 19 oktober 2018

Yep, dit is symboolpolitiek. Wellicht mogelijkheid om aandacht te vragen voor langetermijnplannen hierover??? Educatie en misschien (financiële) ondersteuning onderzoek?

— Jaroen Kuijper (@JaroenK) 18 oktober 2018

Nepnieuws-spelletje uitgebracht in de VS

Newsfeed Defenders. Zo heet een nieuw computerspel uitgebracht door het Annenberg Public Policy Center en non-profit organisatie Icivics. Het doel is om middelbare scholieren te leren hoe nepnieuws werkt en hoe ze zich kunnen wapenen tegen clickbait, geruchten en partijdige media.

Bron: Annenberg Policy Center

Spelers kunnen een onderwerp kiezen voor hun Newsably tijdlijn: Studentenleven, Gezondheid of Sport en Entertainment. Ze moeten vervolgens steeds keuzes maken wat ze met artikelen doen. Rapporteren ze dat ene bericht over gratis collegegeld? Of plaatsen ze dat bericht over een artiest op Burning Man, terwijl hun tijdlijn over het studentenleven gaat?

Door de juiste keuzes te maken klimt een speler omhoog in de rankings: van lid tot uiteindelijk manager van een tijdlijn. Eugene Kiely vindt het spel een goede manier om mediawijsheid te brengen onder jonge generaties, staat op de site van het Annenberg Policy Center. “Een van de meest belangrijke dingen is dat we jongeren leren hoe nepnieuws tegen te gaan”, zei hij. “Dit spel is een leuke manier om dat doel te bereiken.”