De schoonmakers van het internet, cel voor neprecensies op Tripadvisor en hoe weinig we weten

Iedere week verzamelt Factory het belangrijkste nieuws over factchecking en nepnieuws. Met deze week: denken versus de waarheid, cel voor neprecenesies en The Cleaners.

“Als wij een fout maken kan dat een oorlog ontketenen.” Dit zijn de woorden van een ‘schoonmaker’ van het internet in de nieuwe documentaire The Cleaners. De film gaat over de mannen en vrouwen die beslissen wat voor video’s en foto’s op Twitter, YouTube en Facebook mogen blijven, en welke verwijderd worden.

Denk daarbij aan spotprenten van Erdogan, onthoofdingsfilmpjes van IS en kinderporno. Maar ook meer onschuldige content als een verdwaalde tepel; in een paar seconden moet de beslissing gemaakt worden: wissen of negeren?

Dat is allemaal redelijk simpel, zou je zeggen. Kinderporno en geweld verwijder je, ‘onschuldige’ content niet. Maar het wordt moeilijker wanneer de cleaners in Manilla moeten bepalen of een bericht uit de andere kant van de wereld nepnieuws is of niet. Of spotprenten over de islam mogen blijven staan, ook al kunnen ze geweld doen oplaaien?

Vond je de trailer interessant genoeg? Of het feit dat documentaire een score van 88 procent krijgt op Rotten Tomatoes? Je kan via 2doc de film gratis bekijken.

Negen maanden cel voor schrijven neppe Tripadvisor recensies

Voor velen is het een bekend fenomeen: je bent in het buitenland op vakantie en kijkt op Tripadvisor.com om te beslissen bij welk restaurant je gaat eten. Handig, maar de kritiek die Tripadvisor wel eens ontvangt is dat veel recensies zijn geschreven door iemand die er niet is geweest.

Zo iemand is de eigenaar van reclamebureau Promo Salento; de man is vorige week veroordeeld voor negen maanden cel voor het schrijven van honderden neprecensies op Tripadvisor, schrijft The Guardian. De man moest ook nog 8.000 euro betalen. De rechtbank in Lecce oordeelde namelijk dat het illegaal was om neprecensies te schrijven onder een valse identiteit.

Tripadvisor zelf startte in 2015 een onderzoek naar het reclamebureau, nadat restauranteigenaren mails hadden gestuurd waarin Promo Salento neprecensies aanbood. Tripadvisor kon zo meer dan duizend neprecensies van Promo Salento blokkeren en verwijderen.

“We investeren veel in fraudepreventie en we zijn daar succesvol in”, zegt Brad Young, vice-directeur van Tripadvisor tegen The Guardian. “Sinds 2015 hebben we de activiteiten van meer dan zestig bedrijen stopgezet die betaalde recensies verkochten. Maar we kunnen niet alles alleen doen. We willen graag wereldijd samenwerken met toezichthouders en de politie om dit probleem aan te pakken.”

Over neprecensies op sites zoals Tripadvisor en Yelp is al veel geschreven. Maar ken je de documentaire over de schuur van VICE-journalist Oobah Butler? Door acht maanden lang neprecensies te schrijven over zijn eigen schuur, trok hij een groot publiek dat hij diepvriesmaaltijden serveerde. De reacties van de mensen? Kijk hieronder maar. Oh ja, zijn schuur was een tijdje het nummer 1 restaurant op Tripadvisor.

NRC: meer woorden dan daden tegen nepnieuws in Den Haag

Duitsland heeft een strenge internetwet tegen nepnieuws, in Frankrijk worden wettelijke maatregelen besproken. Maar waar blijft Nederland in dat verhaal? Dit vraagt Pim van den Dool van het NRC Handelsblad zich af.

Het antwoord vindt hij in de verdeeldheid van de Tweede Kamer over het onderwerp. Zo ziet Forum van Democratie voorman Thierry Baudet een nepnieuwswet als censuurmiddel van de regering.

De verzonnen gevaren van “nepnieuws” en de pleidooien voor nieuwe censuur: ze komen van mainstream media die hun macht verliezen aan nieuwe media, en van mainstream kartelpolitici die hun macht verliezen aan nieuwe partijen en bewegingen. Wanhopige pogingen controle te behouden.

— Thierry Baudet (@thierrybaudet) January 13, 2018

Minister van Buitenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) ziet een nepnieuwswet als een nodige maatregel tegen zaken als Russische manipulatie van het publieke debat. Toen ze weinig voorbeelden van de Russische beïnvloeding kon geven kreeg ze kritiek over zich heen.

Opinie: Minister Ollongren waarschuwt voor Russisch nepnieuws, maar met voorbeelden komt ze niet. 'Moeten we haar dan zomaar geloven?', vraagt @RVeelo zich af https://t.co/vveb2jYfr3 pic.twitter.com/kzLUvTwpHW

— RTL Z (@RTLZ) November 16, 2017

Wat mensen denken vs. de waarheid

Hoeveel procent van het totale vermogen in Nederland wordt bezit door de rijkste 1 procent? 24 procent. Wat het Nederlandse publiek denkt? Veertig procent, blijkt uit onderzoek van IPSOS Mori. Zes jaar onderzoek wereldwijd heeft geleid tot grafieken zoals de onderstaande, die ons veel vertellen over wat burgers denken over onderwerpen tegenover de waarheid.

Zoals hierboven te zien is zit de gemiddelde burger er vaak goed naast. En dit geldt praktisch gezien voor alle onderwerpen: immigratie, aantal allochtonen in de gevangenissen, aantallen tienermeisjes met baby’s enzovoorts.

Maar hoe kunnen we ons het beste wapenen tegen onze onwetendheid? In dit artikel van Poynter zegt Bobby Duffy, die het onderzoek jarenlang heeft gemonitord dat het aan journalisten en factcheckers is om het publiek van meer context te voorzien; niet alleen een feit aanwijzen of benoemen, maar vertellen hoe dat er gekomen is. Mensen onthouden en snappen zaken beter als ze een waarom of hoe hebben. Ook is het volgens Duffy belangrijk dat mensen uit de media met het publiek in dialoog gaan.

Het publiek, zegt Duffy, kan het beste factfulness beoefenen. Volgens de bedenker Hans Rosling, die er een boek over schreef, is dit een gewoonte die men aan kan leren om alleen meningen te hebben die worden gesteund door feiten.