Fragmenten NOS over raketinslagen in Kiev waarschijnlijk niet in scène gezet
Op Twitter gaat een filmpje rond met fragmenten van het NOS-journaal van 10 oktober over raketinslagen in Kiev, met de claim dat de situatie geënsceneerd is, dat er geen bominslagen te zien zijn en dat er geen omgevingsschade is.
Andere filmpjes bevestigen dat dit wel gebeurd is. Door de verschillende fragmenten te geolocaten is te bewijzen dat het om dezelfde plekken gaat. Aan de hand van Google Street View of foto’s vergelijk je beelden met plekken om datum en locatie te vinden. Door beelden van diverse bronnen te gebruiken is het onwaarschijnlijk dat het in scène is gezet. In de genoemde NOS fragmenten zijn twee locaties te identificeren van twee verschillende explosies.
De claim dat de gewonden acteren is minder makkelijk te checken. De Twitteraar laat bij navraag weten: “Helaas heb ik geen feitelijk bewijs. Ik ben uitgegaan van wat ik zie in het filmpje: de gewonden acteren duidelijk (slecht). Zo zie je de “agent” die komt kijken en voorover bukt, de vrouw die op de grond ligt en opkrabbelt, de persoon die haar lijkt te naderen en omdat ze opstaat wat achteruit loopt.”
“Kijk ook naar de uitdrukkingen op de gezichten van de personen. Als je echt in zo’n situatie zit, reageer je anders. De enige die behoorlijk overtuigend speelt is de man met telefoon en blauwe handschoentjes.”
Dit soort beweringen duiken vaker op. Crisis-acteurs zijn getrainde mensen die slachtoffer spelen om rampen te simuleren of erger te laten lijken dan ze zijn.
Wat wel te checken is is dit: “De bomen in de omgeving van de gewonden zijn lentegroen. De beelden van de omgeving erna heeft kale bomen.”
Op deze video zie je sommige bomen die kaal zijn en andere bomen die dat niet zijn. Toch is het een video van dezelfde plek en dezelfde krater die in ieder geval in dezelfde week genomen is.
De brandende auto’s en de krater in het park die op de NOS beelden te zien zijn kunnen we geolocaten om te bevestigen dat het om dezelfde plek gaat. In het geval van de brandende auto is zelfs de inslag zelf te zien in een van de filmpjes.
De eerste drie fragmenten van de NOS zijn van dezelfde explosie. Op het eerste fragment zie je dit filmpje:
Te herkennen is de rode muur aan de linkerkant, het grote rode gebouw die je niet ziet in het NOS fragment maar wel in de tweet, en het gele gebouw ertussen. Ook het zwarte reclamebord in het midden van de afbeelding is een goed herkenningspunt.
Op Google Street view zijn die herkenningspunten terug te vinden op Tarasa Shevchenko Boulevard.
Ook The Guardian bevestigt dat er een explosie was bij de universiteit. Het rode gebouw dat te zien is op het filmpje is de Taras Shevchenko National University’s bibliotheek.
Het tweede en derde fragment zijn van dezelfde locatie met dezelfde brandende auto’s.
De video is genomen van een iets grote afstand, vanaf het plein dat je in Google Streetview achter je kan zien. Te herkennen zijn de witte gebouwen aan de rechterkant en de positie van de bomen. Net als op de video staan de twee witte gebouwen los van elkaar. Ook is weer de rode muur te zien met weer een ander reclamebord. Wat moeilijk te zien is zonder in te zoomen is de gebogen paal waar het rode verkeersbord aan hangt. Die is te zien in zowel het fragment als op Google Street View. Achter de rook zou het gele gebouw te zien moeten zijn van het eerste fragment.
Een filmpje van de explosie zelf is zelfs te vinden.
Vanuit de auto is de explosie te zien van een andere hoek dan de andere twee. Het is zelfs opgenomen vanaf een straat verderop.
De explosie vond plaats op een kruispunt naast het Shevchenko park. Op het filmpje van de explosie is aan de rechterkant een ingang van het park te zien. Ook zie je een straat met eenrichtingsverkeer, een klein kraampje die door in te zoomen op Google Maps te identificeren is als koffieloketje. Je ziet op de grond witte bestrating met een trapje en een aantal herkenbare verkeersborden. Ook deze elementen zijn terug te vinden op Google Street view en in het filmpje, wat bevestigt dat het om dezelfde locatie gaat. Ten slotte zie je in de spiegel van de auto nog een geel gebouw, die inderdaad te zien is op Google Street View achter de filmer.
De fragmenten van het park zijn ook te lokaliseren.
Hier is een fragment dat veel lijkt op het fragment dat de NOS heeft gebruikt. Te herkennen is de speeltuin, het kapotte muurtje en de enorme krater.
Google Street View is maar beperkt beschikbaar in het park, maar onder andere in The Guardian is te lezen dat het gaat om Shevchenko Park. Foto’s van Google Maps bevestigen dit.
Dezelfde krater van een ander perspectief is hier te zien:
Op ongeveer 5 seconden en rond het einde is heel kort een kunstwerk in beeld.
Als je je 180 graden draait zie je het grote rode gebouw van de vorige Geolocatie. Het gaat weer om de Universiteit van Kiev.
Het park op de NOS fragmenten is dus inderdaad het Taras Shevchenko park. De krater is door meerdere personen op Twitter van verschillende hoeken gefilmd, wat het vrijwel zeker maakt dat het is gebeurd. Een clip van een andere kant bevestigt dat de krater daar inderdaad te zien is.
Te bevestigen is dus dat de fragmenten die NOS heeft gebruikt genomen zijn van explosies die inderdaad gebeurd zijn. Naast NOS bevestigen verschillende andere media dat dit gebeurd is en dat er doden en gewonden zijn gevallen.
The Guardian heeft een reportage en video over de dag:
Matthew Luxmoore heeft op Twitter verslag gedaan van wat er te zien is:
Reuters meldt 11 doden door heel Oekraïne die dag door Russische raketaanvallen:
Het Vlaamse dagblad VGA publiceerde een reportage van de schade aan de stad die dag. Ze gebruikte een reportage van het Oekraïense blad Oekrajinska Pravda:
De uitleg van de Twitteraar dat de fragmenten van verschillende momenten komen omdat de bomen in één fragment wel bladeren hebben en een ander fragment geen niet, blijft niet overeind omdat het simpelweg gaat om verschillende soorten bomen die te vinden zijn in het park. Er zijn wél bominslagen en ook omgevingsschade. Voor de claim dat mensen in deze fragmenten acteren is geen bewijs.
Update:
Na navraag bij de Twitteraar bleek er nog behoefte aan extra context. Door herkenningspunten op verschillende plekken te vergelijken wordt bevestigd dat ook de beelden van de gewonden op dezelfde plek is genomen.
De paarse lijnen laten het gele gebouw zien die met de hoek van de straat meegaat. De blauwe lijnen laten het grijze hek zien, die verderop in de straat de kleuren blauw en geel zijn. Het gele laat een reclamebord zien, die in het midden van twee straten te zien is. De rode rechthoek laat specifiek de bredere onderkant zien (breder dan de rest van de paal) die maar één lantaarnpalen in de straat heeft.
Vanuit het park in 2021 is dezelfde groene container te zien als op het fragment. Google Street View vanuit de straat komt uit 2015, waar de groene container die op het NOS fragment niet te zien is. Licht groen is de container, donker bruin is de boom die ook in het fragment te zien is. Donker blauw en paars zijn weer het gele gebouw en het grijze gek.
In het roze zijn twee vrouwen van het fragment die ook in het fragment van de man met de handschoenene te zien zijn.
Dit is het fragment met de man met de handschoen. Zie ook de rook die te zien is linksboven in de hoek. Het klopt ook met de plek van de explosie brandende auto.
