‘Amerika heeft 25 procent van alle gevangenen ter wereld’

Denk je aan Amerika, dan denk je al snel aan vette hamburgers, filmsterren en het Vrijheidsbeeld. Misschien komen ook wel de kenmerkende feloranje gevangenisoveralls in je op. Niet zo gek: geen enkel land huisvest zoveel gedetineerden als de Verenigde Staten. Volgens Spuiten en Slikken zit één op de vier gevangen ter wereld vast in Amerika, terwijl er ‘maar’ vijf procent van de wereldbevolking leeft.

De bewering is gedaan in een aflevering waarin presentatrice Linda Hakeboom Tent City bezoekt, één van de zwaarste Amerikaanse gevangenissen. Gevangenen slapen er in tenten en dragen roze ondergoed.

“In Amerika woont 5 procent van de wereldbevolking, maar ze hebben 25 procent van alle gevangenen ter wereld.” 
– Spuiten en Slikken (bij 8:57 min)

Het BNN-programma komt niet als enige met deze cijfers naar buiten. Eerder beweerde De Correspondent hetzelfde in een artikel over ex-gedetineerden. Ook op social media duikt de claim regelmatig op.

De vs telt 5% van de wereld bevolking en 25% van alle gevangenen op de hele wereld. #alleweetjes

— Elke dag weetjes (@alleweetjes) September 5, 2011

The US has 5% of the world's population, but 25% of its prisoners. The cost of housing all those inmates: $80 billion a year. #60Minutes

— 60 Minutes (@60Minutes) March 5, 2018

Representing just 5 percent of the world’s population, the US now holds 25 percent of its inmates.

— ACLU of the District of Columbia (@ACLU_DC) September 13, 2015

Waar komen deze cijfers vandaan? En belangrijker nog: kloppen ze wel?

Inwoneraantallen VS

Allereerst kijken we naar de bewering dat de Verenigde Staten vijf procent van de wereldbevolking huisvesten. Strikt genomen klopt dat niet, zo weten we te achterhalen met gegevens van The World Bank.

Zowel Spuiken en Slikken als De Correspondent deden hun bewering in 2016. Onze planeet telde dat jaar 7,4 miljard mensen. Daarvan leefden er 323 miljoen in de Verenigde Staten. Een simpele rekensom leert ons dat dit 4,3 procent is.

‘Land of the free’

In het tweede deel van de claim wordt beweerd dat 25 procent van alle gevangen wereldwijd in Amerika achter de tralies zit. Om te checken of dat klopt, kijken we naar cijfers van World Prison Brief, de website van het Institute for Criminal Policy Research van de Universiteit Londen. De statistieken die het platform publiceert zijn afkomstig van overheden.

Uit de database blijkt dat ’the land of the free’ zich met afstand het land met de meeste gedetineerden mag noemen. In 2016 zaten 2,1 miljoen mensen in Amerika in de cel. Het gaat dan niet alleen om gedetineerden in de staatsgevangenissen, maar ook om criminelen in de lokale- en federale inrichtingen. Ook mensen die in voorarrest zaten zijn meegerekend.

Hoe doen andere landen het?

China staat met zo’n 1,6 miljoen gevangenen op plek twee. Alle andere landen komen niet boven de 700.000 gedetineerden uit. In ons eigen land zitten zelfs ‘maar’ 10.000 mensen achter de tralies.

De gegevens van World Prison Brief komen niet allemaal uit hetzelfde jaar. Bij het ene land komen de meest recente cijfers uit 2018, bij het andere uit 2017 (of zelfs eerder). Dat maakt het vergelijken van landen lastig. Desondanks geeft bovenstaande grafiek enigszins een beeld van de (grote) verschillen tussen landen.

Wereldwijde gevangenispopulatie

Als we alle gevangenen uit de database van World Prison Brief bij elkaar optellen, komen we uit op 10,1 miljoen gedetineerden wereldwijd. Dat lijkt misschien veel, maar op een wereldbevolking van 7,4 miljard mensen gaat het enkel om 0,14 procent van de mensen.

Nu we zowel het aantal wereldwijde als het aantal Amerikaanse gedetineerden weten, kunnen we berekenen hoeveel procent van de gevangenen in 2016 opgesloten zit in de VS. We komen dan uit op 19,7 procent. Met andere woorden: ongeveer één op de vijf gevangenen zit in een Amerikaanse inrichting. Dat is veel, maar beduidend minder dan Spuiten en Slikken, De Correspondent en co ons willen doen geloven.

Verspreiding

Wat opvalt aan de cijfers van alle gevangenen wereldwijd, is dat vijf landen (Amerika, China, Brazilië, Rusland en India) samen goed zijn voor ruim de helft van alle gedetineerden.

Waarom hebben de VS zoveel gevangenen?

Spuiten en Slikken geeft zelf al in haar uitzending een verklaring voor het hoge aantal gevangenen in de VS. Volgens het tv-programma wordt in veel staten streng gestraft voor relatief kleine vergrijpen, zoals het niet betalen van rekeningen en rijden onder invloed. Volgens dit rapport van het Brennan Center for Justice van de School of Law in New York zit zelfs veertig procent van de Amerikaanse gevangenen onnodig achter de tralies.

Ook de Amerikaanse ‘war on drugs’ speelt een rol. In 1971 zijn de straffen voor drugsgerelateerde delicten flink verhoogd, waardoor het aantal gevangenen fors toenam. Tegenwoordig zit van alle gevangenen in de federale gevangenissen bijna de helft vast voor een drugsdelict, zo blijkt uit de statistieken van het Federal Bureau of Prisons.

Conclusie

Op basis van cijfers van The World Bank en het Instiute for Criminal Policy Research kunnen we concluderen dat de bewering niet klopt.

In de VS leeft geen vijf, maar 4,3 procent van de totale wereldpopulatie. Ook het aantal gevangen in Amerika is lager dan wordt geclaimd. Van alle gevangenen wereldwijd zit een kleine 20 procent opgesloten in de VS, terwijl beweerd wordt dat dit 25 procent is.