Factcheck: ‘In China overlijden één miljoen mensen per jaar aan vervuiling door steenkool’
Tijdschrift National Geographic maakte laatst een reportage over het terugdringen van steenkool als fossiele brandstof. Afrika-journalist Jonathan W. Rosen schrijft daarin dat landen als India en China ‘op ongekende schaal steenkolenprojecten schrappen vanwege de bestaande overcapaciteit, de lagere kosten van hernieuwbare energie en de enorme vervuiling, waardoor alleen al in het geval van China naar schatting één miljoen mensen per jaar overlijden.’ Klopt die laatste claim wel?
Allereerst zetten we de voornaamste doodsoorzaken in China op een rij. In 2005 verscheen een grondig onderzoek op dat gebied in het wetenschappelijk medisch tijdschrift The New England Journal of Medicine. De grootste doodsoorzaken in China bleken kanker, hartziekten, hersenbloedingen en infectieziekten bij mannen; bij de vrouwen waren hartziekten, hersenbloedingen, kanker, longontsteking en griep, en infectieziekten de grootste boosdoeners.
Ook zetten de onderzoekers de belangrijkste externe factoren onder elkaar: hoge bloeddruk, het roken van sigaretten, te weinig fysieke beweging en ondergewicht. Het grote probleem van dit onderzoek is dat het zo oud is. Uit een factsheet van accountancyfirma KPMG blijkt dat het aandeel van de industrie, waartoe steenkool behoort, in China’s bbp tussen 2005 (het jaar van het onderzoek) en 2015 met ruim zeven procent afnam.
Doodsoorzaken
De Chinese afdeling van het Center for Disease Control and Prevention (CDC) kwam in 2014 dan ook met andere resultaten voor Chinese doodsoorzaken:
- Kanker: 28 procent
- Hartziekten: 21 procent
- Hersenbloedingen: 11 procent
- Ademhalingsziekten: 5 procent
- Hormoon-, voeding- en metabolismeziekten: 3,4 procent
- Verwondingen en vergiftiging: 3 procent
- Spijsverteringsziekten: 3 procent
- Zenuwziekten: 1 procent
- Blaas- en geslachtsziekten: 1 procent
- Infectieziekten: 0,9 procent
Meest opmerkelijk is de grote toename van kanker als aandeel in het totale aantal doodsoorzaken. Nieuw is tevens de opkomst van ademhalingsziekten, alsmede de terugdringing van infectieziektes.
Schadelijk
Dat de verbranding van steenkool schadelijk is voor mensen, is onomstotelijk bewezen. In 2012 citeerde het Amerikaanse blog Slate onderzoeken die aantonen dat fijnstof (dat voor circa 40 procent uit steenkool bestaat) in de lucht een verhoogd risico brengt op hart- en astma-aanvallen. Het Amerikaanse National Cancer Institute brengt blootstelling aan steenkool(teer) voorts in verband met een verhoogd risico op huid-, long-, blaas-, nier- en slokdarmkanker.
Steenkool dood
Steenkoolverbranding veroorzaakte in 2013 de voortijdige dood van 366.000 Chinezen, berekenden Chinese en Amerikaanse wetenschappers. 155.000 van die doden vielen door het verstoken van steenkool door de industrie. 86.500 mensen overleden door de uitstoot als gevolg van energieopwekking in Chinese kolencentrales. 137.000 slachtoffers vielen in China door vervoer dat fijnstof (ook wel PM 2.5 genoemd, naar de grootte van 2,5 micrometer per stofdeeltje) uitstootte.
Verder vonden 177.000 Chinezen de dood door het verbranden van steenkool en biomassa door huishoudens, aldus het onderzoek dat The New York Times afgelopen augustus beschreef. Het totaal aantal doden door luchtvervuiling (waarin steenkool dus een belangrijke rol speelt) bedroeg 916.000 in 2013.
Fluctuerend
Dat is bijna een miljoen. Máár de dodelijkheid van luchtvervuiling in China lijkt bovendien te fluctueren met de jaren. In 2007 becijferde de Wereldbank nog in samenwerking met Chinese ministeries dat zo’n 750.000 Chinezen jaarlijks sterven door luchtvervuiling, vooral in de grote steden. Drie jaar later kwam de studie Global Burden of Disease in wetenschappelijk medisch tijdschrift The Lancet uit op 1,2 miljoen vroegtijdige sterfgevallen dankzij luchtvervuiling. Een toename van bijna een half miljoen.
De OESO, het internationale samenwerkingsverband tussen ontwikkelde landen, schat dat ongeveer 3,6 miljoen mensen per jaar doodgaan door luchtvervuiling, met name in India en, inderdaad, China.
Risico’s als mijnwerker
In het vorige decennium was ook het delven van steenkool levensgevaarlijk in China, zo komt naar voren uit een ander onderzoek uit dat land. Tussen 2001 en 2008 vielen ruim 23.000 doden bij mijngerelateerde ongelukken. De verhouding tussen de hoeveelheid gedolven steenkool en het aantal doden was maar liefst 37 keer hoger dan in Amerika.
Echter is het risico als Chinese steenkoolmijnwerker sinds 2005 drastisch afgenomen. In 2008 vielen nog ‘maar’ iets meer dan duizend doden, tegenover bijna vijfduizend in 2003. Sindsdien is dit nog minder geworden (931 doden in de mijnen in 2014, aldus Radio Free Asia), hoewel incidenten die breed werden uitgemeten in de media het tegendeel proberen te bewijzen.
Op de achtergrond speelt nog een belangrijke ontwikkeling mee. De beloftes van de Chinese regering om mijnen te sluiten en vervuiling terug te dringen. De China National Coal Association stelt dat zij tussen 2010 en 2015 meer dan 7.200 mijnen heeft gesloten. Daarmee zou zij 560 miljoen ton steenkool links laat liggen. President Xi Jinping wil de komende paar jaar nog eens 4.300 mijnen dichtgooien en 700 miljoen extra ton steenkool niet meer delven, schrijft Radio Free Asia.
Conclusie: grotendeels onwaar
In China overlijden jaarlijks naar schatting één miljoen mensen door steenkoolvervuiling, aldus Afrika-journalist Jonathan W. Rosen. Een Chinees-Amerikaans onderzoek uit 2013 kwam uit op 916.000 vroegtijdige sterfgevallen door luchtvervuiling, dus niet alleen dankzij steenkool. De wetenschappers konden ‘slechts’ 366.000 overlijdens specifiek door steenkool traceren, nog geen derde van de beweerde één miljoen.
Zelfs als je de omgekomen mijnwerkers bij de doden optelt, kom je nog steeds bij lange na niet op dat aantal. Maar omdat steenkool wél circa 40 procent uitmaakt van de luchtvervuiling in China, behoorlijk substantieel dus, beoordelen we de claim als grotendeels onwaar.