Nieuwsoverzicht: voorspellingen, wetenschap en Trump
FACTORY verzamelt wekelijks het belangrijkste nieuws over factchecken en nepnieuws. Met deze week: uiteenlopende nepnieuwsvoorspellingen voor 2019, vers wetenschappelijk onderzoek en een greep uit de factchecks van deze week. Welkom bij het nieuwsoverzicht!
In verband met de feestdagen heeft het nieuwsoverzicht even op zich laten wachten. Aan een gebrek aan leesvoer ligt het zeker niet, want er staat een bomvol overzicht klaar. Wat viel ons deze week op in de wereld van factchecken?
Voorspellingen
Zoals december een maand is van terugblikken, is januari er een van voorspellingen. Wat kunnen we dit jaar verwachten? NiemanLab vroeg aan grote namen in de factcheckwereld (en daarbuiten) wat ons het komende jaar te wachten staat. Zij denken onder andere aan Brexit, Donald Trump als Godzilla en nepnieuws gemaakt door AI.
De wetenschap over nepnieuws
Het was ook een week met nieuw wetenschappelijk onderzoek over nepnieuws. De eerste, gepubliceerd in Science Advances, analyseerde berichten van ruim duizend Amerikaanse Facebookers tijdens de verkiezingen in 2016. Wat blijkt? Vooral ouderen verspreiden nepnieuws op Facebook. Dat is opvallend, omdat een eerder onderzoek concludeerde dat ouderen juist het minst gevoelig zijn voor nepnieuws. Het nieuwe onderzoek vindt meerdere indicatoren: een hoge leeftijd, het weinig delen van links, en een conservatieve achtergrond.
Het tweede onderzoek van deze week onderzocht het effect van factchecks over Trump op de kennis en politieke voorkeur van het publiek. Daaruit blijkt dat de berichtgeving de feitelijke kennis van de lezers vergroot (zowel van voor- als tegenstanders van Trump) maar geen effect heeft op hun politieke voorkeur. Daarmee lijkt de politieke impact van factchecken beperkt.
En tot slot blijkt een onderzoek uit 2017 over nepniews zelf niet te kloppen. Erg pijnlijk. Het onderzoek, dat gaat over de manier waarop nepnieuws zich verspreid, is ingetrokken vanwege grote gebreken in de opzet.
De checks van de week
Welke factchecks trokken deze week de aandacht?
Politifact bekeek een meme over de Rothschildfamilie, die 80% van alle rijkdom in de wereld zou bezitten.
FullFact onderzocht een flyer over een mogelijk medicijntekort door de Brexit, die de ronde maakte op social media.
FactCheck.org onderzocht meerdere beweringen die Trump deed in zijn tv-toespraak over immigratie (zie video). Zij zijn overigens niet de enige die de toespraak checkten. Poynter zette ze op een rij.
Maakte Justin Trudeau deze selfie echt? AFP Fact Check zocht het uit.
Verder in het nieuws
- BuzzFeed dook in de wereld van neppe puppyadvertenties. Achter een groot deel van die advertenties zouden oplichters zitten.
- Drie mediaorganisaties slaan de handen ineen voor de oprichting van een juridisch ondersteuningsfonds speciaal voor factcheckers. Dat zou nodig zijn vanwege het groeiende aantal bedreigingen.
- Een medewerker van een lokale tv-zender in Seattle is ontslagen omdat hij Trump extra oranje maakte.
- Bellingcat onderzocht de verdwijning van het ‘mysterieuze’ Jeannette Island op Google Maps.
- Dierengeluiden zetten ons vaak op een verkeerd spoor, zoals de Cubaanse krekels die klinken als een microgolfaanval.
- Historicus Jona Lendering doet aan prebunking, oftewel het ontkrachten van mythes voordat ze de kop opsteken:
Over de #Oudheid doen een hoop broodje-aap-verhalen de ronde. Op een deel van de desinformatie valt te anticiperen. Hier is een overzicht van wat #prebunking heet: https://t.co/AYBKJlsmfI
— Jona Lendering 🏛️ (@JonaLendering) January 8, 2019
- En tot slot zou deze video laten zien hoe een Tesla een robot aanrijdt:
Het blijkt achteraf om een PR-stunt te gaan, maar diverse media trappen erin.
Fijn weekend en tot het volgende nieuwsoverzicht!
Check onze blog voor meer achtergronden en nieuwsoverzichten.