Scheldende slimmerds, Zwarte Piet en een molotovcocktail op de Russische Trollenfabriek
Iedere week verzamelt Factory het belangrijkste nieuws over factchecking en nepnieuws. Met deze week: Twitter, scheden en een trollenfabriek.
Nepnieuws op Twitter nog steeds een groot probleem
Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek van de Knight Foundation. Zij onderzochten zo’n tien miljoen tweets van 700.000 twitter accounts die linkten naar ongeveer 600 nepnieuwssites. Het volledige onderzoek is hier te vinden; wij vatten de belangrijkste conclusies samen.
- Er wordt nog steeds enorm veel nepnieuws verspreid via Twitter
De onderzoekers ontdekten dat tussen de maand maart en april 2017 er vier miljoen tweets werden geplaatst die linkten naar nepnieuwssites. Ter vergelijking, in de maand voor de Amerikaanse verkiezingen van 2016 – een periode waarin veel nepnieuws wordt verspreid – waren dit er 6,6 miljoen. Ook geven de onderzoekers aan dat tachtig procent van de nepnieuwsverspreiders vandaag de dag nog steeds actief is op Twitter, ondanks de maatregelen die het bedrijf nam om nepnieuws te bestrijden. - De top tien nepnieuwsverspreiders van 2016 domineert nog steeds op Twitter
Deze Twittergebruikers waren – en zijn nog steeds – verantwoordelijk voor 65 procent van alle misinformatie op Twitter. Een beetje dubieus, gezien Twitters ‘ban waves’ van gebruikers.
- Twitteraars linken vaker naar mainstream nieuws dan naar nepnieuws
Ondanks dat bij deze studie meer nepnieuwsaccounts zijn bestudeerd dan bij andere studies is er ruwweg tien keer zo vaak naar mainstream nieuws gelinkt, zeggen de onderzoekers.
- De meeste nepnieuwsverspreiders zijn (semi-)bots
Uit een schatting blijkt dat 63 procent van alle nepnieuwsaccounts bots zijn, ofwel accounts die automatisch berichten versturen. Omdat een deel van hen door Twitter is verwijderd, schatten de onderzoekers dat dit aandeel op een gegeven moment meer dan 70 procent was. Naar schatting is een derde van de meest gevolgde nepnieuwsaccounts een bot.
- Pro-Democratisch nepnieuws is ook een ding
Ondanks dat is het overgrote gedeelte van nepnieuws verspreid door pro-Republikeinse gebruikers. Hun aandeel in het verspreiden van nepnieuws is na de verkiezingen alleen maar toegenomen.
- Er is bewijs dat georchestreerde nepnieuwscampagnes bestaan
De meeste nieuwsverhalen op Twitter hebben volgen eenzelfde patroon: het aantal links naar het nieuws groeit snel, piekt na een uur of twee, en neemt dan exponentieel af. Maar met nepnieuws volgt andere, opvallende patronen. Georganiseerde groepen accounts verlengen de ‘levenscyclus’ van nepverhalen en daarbij behorende hashtags. Veel van deze verhalen komen overeen met Russische propagandadoelen en belangen, schrijven de onderzoekers.
De Volkskrant checkt: ‘Slimme mensen schelden vaker en lopen graag naakt’
Nadat de claim dat de intelligente bovenlaag van de samenleving meer zou drinken werd gecheckt door Nu.nl (dit klopt waarschijnlijk), keek De Volkskrant of slimmere mensen vaker schelden en graag naakt lopen. De aanleiding? Dit onderzoek van de Universiteit van Rochester.
België wil factcheckingsfonds van 1,5 miljoen euro opzetten
Dat heeft de Belgische premier Charles Michel uitgesproken in een regeringsverklaring, schrijft Villamedia. Het plan zal in 2019 van start gaan met zo’n 1,5 miljoen in kas. Michel schrijft in de verklaring dat nepnieuws gevaarlijk is:
Factchecking is essentieel in een samenleving die gebaseerd is op waarden en vrijheden. Die waarden en vrijheden willen wij niet opgeven.
Het fonds zal onderdeel worden van het Ministerie van Digitale Agenda. Hierbij hoort ook het in 2017 opgerichte Digital Belgium Skills Fund, waarmee de regering projecten steunt op het gebied van digitale innovatie en het verbeteren van digitale basisvaardigheden onder jong en oud.
Molotovcocktail op Russische ’trollenfabriek’
Het gebouw van de Internet Research Agency (IRA) dat bekend staat als de Russische ’trollenfabriek’, waarvandaan Russische propaganda en nepnieuws wordt verspreid, is afgelopen week in de brand gestoken door een inbreker met een molotovcocktail. Dat schrijft The Moscow Times afgaande op surveillancebeelden van de Russische Federal News Agency (FAN).
De hoofdredacteur van FAN, Yevgeny Zubarev, zegt tegen de Moscow Times dat de aanval waarschijnlijk te maken heeft met de activiteiten van de FAN. “We worden meestal online aangevallen, maar het is niet de eerste keer dat er ook fysieke schade wordt aangericht.”
Pro-westerse Russische media beschuldigd de FAN een dekmantel te zijn voor de activiteiten van de IRA. De hoofdkwartieren van de FAN en de IRA zijn een steenworp van elkaar verwijderd.
Nepnieuwsbericht Zwarte Piet-zaak massaal gedeeld
Het nepnieuws dat de verdachten in de rechtszaak over de Zwarte Piet-blokkade al zijn veroordeeld is sinds afgelopen woensdag meer dan 26.000 keer gedeeld. Het nieuws stond op de ‘Ik Ben Zwarte Piet Fan’ Facebookgroep en is na 23 uur online te hebben gestaan verwijderd, schrijft de NOS.
De rechtszaak tegen de verdachten die vorig jaar een bus met anti-Zwarte Piet demonstreerders op de snelweg blokkeerden, loopt pas sinds maandag. Duizenden Facabookgebruikers deelden het bericht ondanks de meldingen over de rechtzaak in de reacties. Zie hieronder de screenshot van de NOS.
De NOS contacteerde woensdagochtend Facebook met de vraag waarom dit bericht nog niet was verwijderd van het platform. Facebook wilde inhoudelijk niet reageren, maar zei wel het geval te gaan onderzoeken. Ze verwijderden het bericht rond vier uur ’s middags.
Niet ideologie, maar geld
Maar wat drijft iemand om zo’n nepbericht te maken? Volgens nepnieuwsspecialist Peter Burger van de Universiteit Leiden heeft het vooral met geld te maken. Zo zei hij tegen de NOS:
Vanaf een bepaald aantal Iikes kan een Facebookpagina interessant worden om geld aan te verdienen, ik denk dat dat hier ook aan de hand is.
Het feit dat de pagina drie keer van naam is veranderd – van ‘Ik Ben Zwarte Piet Fan’ naar ‘Ik ben Ajax Fan’ en bij de dag van de zitting weer terug naar Zwarte Piet – spreekt in het voordeel van die stelling.