Da’s boffen! We hebben de laagste werkloosheid en de hoogste welvaart. Of toch niet?

“Weet u het zeker dat u Nederlander wil worden? (…) Weet u het zeker dat u in een land wil wonen dat tot de top tien welvarendste landen behoort in de wereld? Dat u in een land wil wonen waar de kans op armoede het laagst is? Weet u het zeker dat u in een land wil wonen waar de laagste werkloosheid is van de wereld, c.q. van Europa?”

Deze woorden sprak een Amsterdamse ambtenaar vorig jaar uit tijdens een naturalisatieceremonie, een bijeenkomst waarbij nieuwe Nederlanders hun paspoort ontvangen. De speech vormt de openingsscène van Sprekend Nederland, de nieuwste film van John Appel. Daarin probeert de documentairemaker de tijdgeest van Nederland te vangen aan de hand van toespraken. In deze factcheck nemen we bovenstaand fragment eens nauwer onder de loep. Staan we er in Nederland écht zo goed voor?

We trappen dit artikel af met de bewering dat Nederland tot de top tien meest welvarende landen ter wereld behoort. De beste manier om te controleren of dat klopt, is met de jaarlijkse Prosperity Index. Deze ranglijst van 149 landen wordt opgesteld door het Legatum Institute en is gebaseerd op onder meer de economische groei in een land. Ook de mate van onderwijs, democratie, gezondheid, veiligheid en persoonlijke vrijheid wordt meegenomen.

Zesde plek

Afgelopen jaar eindigde Nederland in deze lijst op plek zes. Daarmee stegen we één plekje ten opzichte van 2016. Alleen de Zweden, Zwitsers, Finnen, Nieuw Zeelanders en Noren moeten we qua welvaart boven ons laten. Op basis van deze ranglijst kunnen we de Amsterdamse ambtenaar dus gelijk geven.

Nederland presteert het best op het gebied van onderwijs en economie. De categorie waarin we het laagst scoren is ‘natuurlijke omgeving’. In deze pijler gaat het onder andere om de kwaliteit van onze natuur en maatregelen op het gebied van milieu.

Lage kans op armoede

De tweede stelling waar de ambtenaar mee op de proppen komt, is dat Nederland de laagste armoedekans heeft. Om te checken of dat zo is, kijken we naar cijfers van Eurostat. Dat statistiekbureau berekent jaarlijks hoe groot het risico is dat Europese burgers in armoede belanden. Daarvoor kijken ze naar factoren als de belastingdruk, sociale voorzieningen en het gemiddelde inkomensniveau in Europese landen.

Als we de data van Eurostat mogen geloven, zijn we in Nederland relatief rijk. De kans dat je in Nederland in armoede beland is 17 procent, ruim vijf procentpunt lager dan het EU-gemiddelde. Daarmee zijn we echter nog niet het Europese land met de laagste armoedekans. In zowel Tsjechië, Finland en Slowakije is het risico op armoede kleiner. De bewering dat de armoedekans bij ons het laagst is, is dus niet juist.

Laagste werkloosheid

Tot slot wordt in de speech het beeld geschetst dat er in Nederland volop kans op werk is. Voor een deel klopt dat beeld inderdaad. Van de totale beroepsbevolking zat vorig jaar 4,9 procent zonder betaald werk, zo blijkt uit data van het CBS. Dat komt zeer op ruim 400.000 mensen. Daarmee zitten we bijna op het niveau van voor de economische crisis. Ter vergelijking: het Europees gemiddelde is 7,6 procent.

Nederland vs de rest van Europa

We staan er dus goed voor, maar maakt dat ook dat we het land zijn met de laagste werkloosheid van Europa? Nee, onder andere Malta, het Verenigd Koninkrijk, Hongarije en Duitsland doen het beter dan wij, zo blijkt uit cijfers van Eurostat. Het Europese land met de laagste werkloosheid is Tsjechië. Daar zat vorig jaar slechts 2,9 procent van de beroepsbevolking zonder werk.

Een kanttekening die we daarbij moeten plaatsen, is dat er in Tsjechië grote regionale verschillen zijn. Laten we maar eens kijken naar het eerste kwartaal van dit jaar. In de bestuursregio Praag zat toen 2,2 procent van de beroepsbevolking zonder werk. In de regio Moravskoslezský was dat ondertussen 5,4 procent, zo blijkt uit data van CZSO (het Tsjechische CBS).

Hoe komt het dat er zo weinig Tsjechen thuiszitten met een uitkering? Voor een deel heeft dat te maken met de lage lonen. Die maken het voor bedrijven aantrekkelijker om veel personeel in dienst te nemen. Een Tsjechische ondernemer is per werknemer gemiddeld 11,27 euro kwijt aan uurloon. Het Europees gemiddelde ligt op 26,76 euro.

Conclusie

De boodschap die de ambtenaar in zijn speech wil overbrengen, is dat het we het heel goed hebben met z’n allen in Nederland. Daar kunnen we hem geen ongelijk in geven. We behoren tot de meest welvarende landen van Europa, de kans op armoede is klein en de kans op een baan groot.

Strikt genomen zijn de beweringen in de toespraak niet helemaal waar. Zo is het niet waar dat in Nederland de kans op armoede het laagst is. Als we puur naar Europa kijken, doen Tsjechië, Finland en Slowakije het beter. Ook zijn we niet het Europese land met de laagste werkloosheid. In vijf landen zijn relatief gezien meer mensen aan het werk.

 

 

Uitgelichte afbleelding: Flickr/Jeroen Mul