Factcheck: ‘Iedere minuut belandt er een vrachtwagenlading plastic in zee’

‘Iedere minuut belandt er een vrachtwagenlading aan plastic afval in zee.’ Met die claim probeert Greenpeace aandacht te krijgen voor zijn actie tegen plastic afval in de oceaan. Even checken hoe het zit.

Greenpeace is niet de enige organisatie die de claim verspreidt. Ook Plastic Soup Foundation, Eneco Clean Beach Cup en het Vlaamse Nieuwsblad gebruikten de uitspraak om te verwijzen naar de immense hoeveelheid plastic die in de oceanen terechtkomt.

Vuilniswagenlading

Bij navraag blijkt Greenpeace zich te baseren op een studie van The Ellen MacArthur Foundation, een fonds dat zich richt op de transitie naar een circulaire economie. Het fonds deed de studie samenwerking met het World Economic Forum. In de conclusie van de studie staat dat er ‘iedere minuut een vuilniswagenlading aan plastic afval in de oceaan terechtkomt’. Dat is al iets anders dan een vrachtwagenlading.

Die conclusie is gebaseerd op gegevens uit het meest recente wetenschappelijke onderzoek naar plastic dat in oceanen belandt, dit onderzoek stamt uit 2015. Onderzoekers aan de University of Georgia in de Verenigde Staten brachten van 192 landen met een kustlijn de hoeveelheid plastic afval in kaart. Ze berekenden dat de landen in 2010 zo’n 275 miljoen ton aan plastic afval genereerden. Daarvan zou zo’n 4,8 tot 12,7 miljoen ton in de oceaan belanden. De onderzoekers concludeerden dit door te kijken hoeveel afval de landen in totaal produceerden in dat jaar. Vervolgens berekenden ze welk gemiddeld percentage van het afval van plastic was en tenslotte keken ze hoeveel procent van het plastic afval niet goed beheerd wordt en dus potentieel in de zee kan belanden. The Ellen MacArthur Foundation nam een gemiddelde van deze cijfers en spreekt van 8 miljoen ton per jaar.

Vrachtwagenlading

Met de bovenstaande gegevens maken we de rekensom. We kijken daarvoor naar het maximale gewicht dat een vrachtwagen en vuilniswagen kunnen dragen. Eerst de vrachtwagen. Volgens Europese richtlijnen mag een vrachtwagen maximaal zo’n 40 ton wegen. Nationaal mogen landen daar iets van afwijken. Volgens de RDW ligt het maximale gewicht van vrachtwagen in Nederland op 50 ton. Om uiteindelijk het maximale gewicht van een vracht te kunnen vaststellen, nemen we ook het gemiddelde gewicht van een onbeladen vrachtwagen mee in de berekening. Volgens een onderzoek van TNO wegen lege vrachtwagens zo’n 12 ton. De lading plastic die een vrachtwagen bij zich kan hebben, kan dus maximaal zo’n 38 ton wegen.

Dan de vuilniswagen. De maximale lading die een vuilniswagen bij zich kan dragen is wat lastiger vast te stellen, daar zijn minder exacte gegevens van bekend. Kijkend naar verkoopadvertenties voor vuilniswagens ligt het laadvermogen ergens tussen de 7 en 12 ton. Laten we hier net als bij de vrachtwagens ook het maximum nemen.

Tonnen

Goed, terug naar de vrachtwagens. Om de 8 miljoen ton aan plastic afval van 2010 in de oceaan te krijgen zijn er 210.526 vrachtwagens nodig. Deel het aantal vrachtwagens door het aantal minuten in een jaar (525.948) en je komt uit op zo’n 0,4 vrachtwagenladingen die per minuut in de oceaan verdwijnen. Als er echt iedere minuut een vrachtwagenlading plastic in zee belandt, zou de hoeveelheid plastic jaarlijks met bijna 20 miljoen ton groeien. Dat is veel meer dan 8 miljoen ton.

Maar nu de vuilniswagens, die kunnen een stuk minder bij zich dragen. Uitgaande van een laadvermogen van 12 ton zijn er 666.666 vuilniswagens nodig om 8 miljoen ton plastic in het water te krijgen. Dat zijn 1,3 vuilniswagens per minuut. Als er dus iedere minuut een vuilniswagenlading in zee wordt gestort, ligt er na een jaar ‘slechts’ zo’n 6,3 miljoen ton plastic in de zee. Dat is minder dan de geschatte 8 miljoen ton.

Wat zegt Greenpeace?

We legden onze bevindingen voor aan Greenpeace. De organisatie kwam met een terecht weerwoord. Want, kan een vrachtwagen eigenlijk überhaupt wel zoveel ton plastic bij zich dragen? 38 ton plastic heeft immers een immens volume, dat krijg je nooit verwerkt in zo’n laadruimte. ‘Omdat kunststof relatief licht is, zeker als het om afval gaat (denk aan lege drankverpakkingen etc waar ook veel lucht bij zit) zal het volume van een vrachtwagenlading eerder bepalend zijn, dan het laadvermogen.’

De organisatie keek hoeveel kilo kunststof op één kubieke meter paste, daarvoor kwam ze uit op 50 kilo per kubieke meter. De allergrootste vrachtwagen die ze bij Greenpeace konden vinden kan maximaal 120 kubieke meter verstouwen. Dat is 6 ton aan afval. Uitgaande van de 8 miljoen ton die per jaar in de oceaan zou verdwijnen, zou er dus 300 kubieke meter plastic afval per minuut bijgestort moeten worden. Dat zijn zeker meer dan twee vrachtwagenladingen.

Conclusie

We nemen alle gegevens even bij elkaar. Puur kijkend naar gewicht is een vrachtwagenlading te veel en een vuilniswagen lading nog wat weinig om aan de 8 miljoen ton plastic te komen. Greenpeace geeft terecht aan dat het niet goed is om puur gewicht mee te nemen in de berekening. Volume is daarbij ook belangrijk. Daarmee zou een vrachtwagenlading weer te weinig zijn.

Toch is het geheel nog wat zwak. Ten eerste heeft de milieuorganisatie de studie van The Ellen MacArthur Foundation fout geïnterpreteerd door te spreken over ‘een vrachtwagenlading’. In de studie gaat het om een ‘vuilniswagenlading’. Daarnaast baseert The Ellen MacArthur Foundation zich op een onderzoek dat een schatting maakt van de hoeveelheid plastic afval in de oceaan door te kijken welk percentage afval doorgaans ‘slecht beheerd’ wordt en dus de potentie heeft om in zee te belanden. Die berekeningen zijn bovendien gedaan met data uit 2010.

Omdat de beschikbare informatie feitelijk weinig onderbouwing biedt voor de uitspraak van Greenpeace en er verder geen exacte en recente gegevens bestaan over de hoeveelheid plastic die in de oceaan terechtkomt, beoordelen we deze claim daarom als ongefundeerd.