Coronavirus: ongefundeerde berichten over de herkomst
De verspreiding van het nieuwe coronavirus lijkt de komende tijd nog niet te stoppen. Het virus steekt nu ook in Europa de kop op: naast Frankrijk zijn nu ook besmettingen in Duitsland vastgesteld. Eerder berichtten we al over ongegronde speculaties over de verspreiding van het coronavirus (bottom line: kijk naar de bron).
Het gebrek aan informatie over het virus leidt ook tot uiteenlopende geruchten over de herkomst. De meest waarschijnlijke bron is een vismarkt in Wuhan, maar op internet gaan verschillende alternatieve verhalen rond. Op internationaal niveau zijn veel factcheckers bezig om dit soort berichten te checken. Misschien is één van deze berichten ook op jouw tijdlijn langsgekomen.
Ten eerste: de Volkskrant behandelt in dit artikel vijf veelgehoorde beweringen over het coronavirus, waaronder twee geruchten over de herkomst. Dit lijken meteen de twee meest gedeelde alternatieve verklaringen:
- De oorzaak van het coronavirus is vleermuissoep (oordeel: onjuist)
- Het virus is ontsnapt uit het laboratorium (oordeel: onwaarschijnlijk)
Vleermuissoep
Het verhaal over de vleermuissoep gaat momenteel veel rond. Dat verhaal gaat vaak gepaard met dit filmpje:
Volgens de Volkskrant is het verhaal niet geheel onwaarschijnlijk, omdat het virus (indirect) overeenkomsten vertoont met vleermuisvirussen. Het probleem met deze theorie is echter dat kokend water het virus inactief maakt.
De wetenschappers van HealthFeedback geven nog wat extra context aan deze theorie. Vleermuizen zouden verschillende coronavirussen kunnen verspreiden (er zijn meerdere varianten, waarover later meer), maar er zijn vele andere diersoorten die de boosdoener kunnen zijn. Het bovenstaande filmpje maakt de theorie voor velen misschien voor de hand liggend, maar er is niet genoeg bewijs om specifiek naar vleermuizen te wijzen.
Laboratorium
De tweede alternatieve verklaring komt neer op het verhaal dat het virus uit een laboratorium komt. Deze theorie heeft verschillende verschijningsvormen. In het bovenstaande artikel van de Volkskrant zou het afkomstig zijn van een Chinees laboratorium in Wuhan. Wuhan huisvest namelijk een onderzoeksinstituut voor virussen. Niet geheel verrassend is dat aanleiding voor speculatie. Maar daar is volgens de Volkskrant dus geen bewijs voor.
Volgens andere verhalen is het coronavirus afkomstig uit een lab in Engeland. Een bijbehorend patent op het virus zou daarvoor het bewijs zijn. NUcheckt bekeek deze claim en concludeert: nepnieuws. Het coronavirus heeft namelijk verschillende verschijningsvormen. Het patent gaat over het SARS-coronavirus, een andere vorm dus. Maar waarom bestaat er überhaupt een dergelijk patent? Omdat er gezocht wordt naar een vaccin, zo legt het artikel uit. HealthFeedback bekeek ook deze claim en kwam tot eenzelfde conclusie.
LeadStories (een andere factcheckorganisatie) dook in een andere bron voor speculatie over de laboratoriumtheorie. Een wetenschappelijk artikel uit 2015 zou te linken zijn aan de huidige uitbraak, maar gaat in werkelijkheid over onderzoek dat niets te maken heeft met het huidige virus.
Een meer extreme theorie stelt dat Bill Gates het coronavirus heeft ontwikkeld. Het is misschien overbodig om te benadrukken, maar dit is natuurlijk niet het geval, vertelt BuzzFeed.
Meer onjuiste berichten
Overigens heeft BuzzFeed hier een uitgebreid overzicht van onjuiste berichten over het virus. Deze berichten lopen uiteen van onjuiste dodenaantallen tot besmette kinderen die op het vliegveld worden achtergelaten.
Dus: kijk ook hier weer goed naar de bron van de berichten!
Update 30-1: correctie
In de eerste versie schreven wij ten onrechte dat het SARS-coronavirus ongevaarlijk is voor mensen. Dit klopt niet en dus hebben we dit weggehaald.