Heeft de War on Terror meer terrorisme opgeleverd?

Volgens een artikel in de Volkskrant heeft de War on Terror meer terrorisme opgeleverd. Deze oorlog, die 20 jaar geleden begon na de aanslag op de Twin Towers, was gericht op verschillende terreurgroepen zoals Al Qaeda. Volgens het artikel blijkt uit cijfers dat deze oorlog meer terreurdoden tot gevolg heeft gehad. Dat klinkt aannemelijk, maar klopt het wel? 

De Volkskrant trekt deze conclusie op basis van cijfers van de Global Terrorism Database (GTD). Uit deze database blijkt dat na 2001 het aantal aanslagen toegenomen is. Ook het aantal terreurdoden liep flink op: ‘in de periode tussen 2010 en 2020 vielen er meer slachtoffers dan ooit tevoren. Het dodental, ruim 182 000, was ruim het dubbele van dat in de eerste 10 jaar van deze eeuw. Vooral in de jaren 2013 en 2014 waren er veel slachtoffers in Syrië en Irak door de opkomst van Islamitische Staat (IS).’ (De Volkskrant) 

De term ‘terreurdode’ kan op verschillende manieren uitgelegd worden. Daardoor wordt het aantal terreurdoden in 2014 tussen de 33 000 en 44 000 geschat, een flink verschil. Volgens de GTD is een terreurdode, een dode bij een aanslag die als middel dient voor een politiek, economisch, religieus of sociaal doel en/of bedoeld is om een groter publiek te intimideren. Deze uitleg is dus voor interpretatie vatbaar, wat de betrouwbaarheid van de GTD niet ten goede komt. Er is geen algemeen geaccepteerde definitie van terrorisme, dus het aantal terreurdoden blijft een schatting die er enorm naast kan zitten. Dat neemt niet weg dat het zeer aannemelijk is dat er na 9/11 inderdaad gemiddeld meer terreurdoden zijn gevallen dan in de jaren daarvoor. 

Verband ‘War on Terror’ en het hogere aantal terreurdoden

Zelfs als het aantal terreurdoden is gestegen hoeft dat niet door de War on Terror te komen. Het is aannemelijk, maar een direct verband leggen is lastig. Prof. Dr. Mr. Van der Wil durft het verband in ieder geval niet te leggen. Hij is werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam als een van de criminaliteit & terrorisme-experts. “Er is geen sluitend bewijs dat de Amerikaanse ‘War on Terror’ verantwoordelijk is voor de groei van terreurdoden. Het is namelijk niet te voorspellen wat er zou zijn gebeurd als George Bush niet had besloten om de oorlog te verklaren aan ‘de terroristen en elke regering die hen steunt’. Dit vraagstuk is een enorme puzzel, waarbij je niet zomaar conclusies kan trekken. Er kunnen genoeg andere redenen zijn voor de groei van het aantal terreurdoden. De Arabische lente heeft bijvoorbeeld ook meegeholpen aan de opkomst van IS. Het terrorismeprobleem is veel complexer dan een simpel oorzaak-gevolgverband.” 

Conclusie

Dat is waar de Volkskrant de fout ingaat. De titel van hun artikel is ‘War on Terror heeft juist meer terrorisme opgeleverd’, terwijl dat verband niet bewezen kan worden. Het zou inderdaad zo kunnen zijn, maar zonder dat daar sluitend bewijs voor is mag De Volkskrant die uitspraak niet zomaar doen. Hoewel de cijfers wel een verband lijken aan te geven, is het amper mogelijk om deze cijfers te checken. Dat komt doordat er geen algemeen gebruikte definitie van de term ‘terreurdode is. De Volkskrant doet dus een veel sterke uitspraak over iets dat helemaal niet zeker is. In een opiniestuk kan dat misschien nog wel, maar deze rubriek heet ‘feiten bij de borrel’. Misschien moeten ze de naam veranderen naar ‘meningen bij de borrel’. 

Reactie van de Volkskrant

Na het lezen van deze factcheck gaf schrijver Xander van Uffelen van De Volkskrant toe dat de titel van zijn artikel te stellig is. Wel wil hij daaraan toevoegen dat de rubriek ‘feiten bij de borrel’ in de papierenkrant op de opiniepagina staat: “Er staan feiten in het stuk, maar het is ook de bedoeling om lezers te prikkelen, alsof de lezer op een borrel staat en met harde feiten zijn mening kan verkondigen. Het feit dat na 9/11 meer doden door terroristische aanslagen zijn gevallen is best een prikkelend gegeven. De cijfers zijn voor zover wij weten juist. De verschillende definities van een terreurdode hebben we in ons artikel uitgelegd om te laten zien dat de database niet volledig betrouwbaar is.”