Hoe dodelijk is de trechterspin nu echt?

Hoe dodelijk is de trechterspin nu echt?

11 februari 2020 0 Door Redactie

Al maanden heeft Australië te maken met bosbranden, hagelregens en overstromingen, maar nu komt er volgens het AD een nieuw probleem om de hoek kijken: de dodelijke trechterspin komt eraan. Maar hoe dodelijk is die spin écht en wat weten we van het beestje?

Door: Sam Dictus

Australië staat al maanden in brand en dat heeft rampzalige gevolgen voor mens, dier en milieu. Het extreme weer zorgt niet alleen voor bosbranden, maar ook voor hagelregens, die vervolgens weer zorgen voor overstromingen. Tot overmaat van ramp crashte 23 januari een blusvliegtuig met drie inzittenden, wat het dodental inmiddels doet oplopen tot 32.

Flora en fauna grootste slachtoffer

De bosbranden zijn rond deze tijd van het jaar normaal in Australië, maar de mate waarin het vuur nu om zich heen grijpt is nooit eerder gezien. Dat komt met name door de aanhoudende droogte in het land, wat ervoor zorgt dat het vuur zich sneller verspreidt dan normaal. Uit cijfers van de University of Sydney is er een gebied zo groot als Engeland verwoest en is een miljard dieren omgekomen.

Overigens publiceren we binnenkort een factcheck over dit cijfer. Stay tuned!

Rampzalige gevolgen dus, maar volgens verschillende krantenberichten uit zowel België (HLN, De Morgen) als Nederland (AD) komt er nu nóg een gevaar om de hoek kijken: de trechterspin. Deze agressieve achtpoot behoort volgens de berichten tot de gevaarlijkste spinnen uit Australië, en kan met zijn gif een mens doden.

In de berichten wordt verwezen naar een Facebook-video van het Australian Reptile Park in Somersby. In een vlotte video legt een instructeur van het park uit wat er zo gevaarlijk is aan de spin en wat je het beste kunt doen als je er een vindt. Tussendoor laten ze levende exemplaren van het achtpotige dier zien en hoe ze in het reptielenpark onderzoek doen naar de trechter- of tunnelwebspin.


De 2 tot 5 centimeter grote spin is eenvoudig te vangen, aldus het Reptile Park Somersby in een video op Facebook.

Over de trechterspin

De trechter- of tunnelwebspin, die officieel Atrax Robustus heet, komt voor in de Australische deelstaat Nieuw-Zuid-Wales, waar ook Sydney ligt. De Australische trechterspin is behoorlijk snel en kan goed zwemmen, maar toch is het volgens het Australian Reptile Park in Somersby niet moeilijk om er een te vangen. Omdat het beestje niet op rechte oppervlakken omhoog kan, volstaat een plastic potje met deksel.

Het vrouwtje is weliswaar groter dan het mannetje, maar haar gif is zeven keer minder sterk. Dit komt doordat mannetjes in deze tijd van het jaar hun holletjes verlaten en op zoek gaan naar een vrouwtje om te paren. De kans dat zij hier vijanden (lees: mensen) tegen kunnen komen is aanzienlijk, vandaar dat ze rond deze tijd van het jaar agressiever zijn dan anders en sneller in contact komen met mensen.

Slachtoffers en tegengif

Het gif van de trechterspin is inderdaad ontzettend sterk. Op de site van het Australisch Museum beschrijft Dr. Mike Gray hoe gevaarlijk het gif is. Het gif bestaat uit atracotoxine, een stofje dat het natriumionentransport blokkeert met als gevolg dat spieractiviteit niet geremd wordt. Na enkele minuten van de spinnenbeet kun je de eerste verschijnselen waarnemen, zoals kramp in de spieren gevolgd door verkramping van het hart.

Volgens het Reptile Park Somersby zijn er in totaal 13 doden geregistreerd na een beet van de trechterspin. Na de ontwikkeling van een tegengif in 1981 zijn er echter geen slachtoffers meer gevallen. Daarnaast is het zo dat niet alle trechterspinnen gevaarlijk zijn: alleen de variant die in de Nieuw-Zuid-Wales-regio voorkomt staat bekend als zogenaamde killer.

Sjef van Overdijk, ex-spinnenexpert van Reptielenpark de Oliemeulen, denkt dat de bevolking van de tunnelweb-regio weinig te vrezen heeft. “Kinderen lopen vanwege hun lage weerstand en gebrek aan massa het meeste gevaar, maar de infrastructuur is in die regio dermate goed geregeld dat antigif al snel in de buurt is. De spin is vanwege zijn paringsdrang rond deze tijd wat agressiever dan normaal en het gif is venijnig, maar de zorg is op die plekken goed genoeg geregeld om geen echte bedreiging te vormen.”

Invasie

Van Overdijk betwijfelt of er sprake is van een invasie. “Als je de nieuwsberichten moet geloven wordt heel Australië nu overspoeld door dodelijke spinnen, maar deze spint komt überhaupt alleen in de omgeving van Sydney voor. De rest van Australië is veel te droog voor hem. Door het extreme weer zullen veel natuurlijke vijanden van de spin misschien weg zijn, maar dat is nog geen reden om te spreken van een invasie.”

Ook Kane Christensen, spinexpert van het Australia Reptile Park in Somersby, spreekt niet van een invasie van trechterspinnen. “Rond deze tijd van het jaar gaan de mannelijke trechterspinnen simpelweg op zoek naar een vrouwtje. We maken dan een video om mensen te waarschuwen dat het trechterspinseizoen weer geopend is en dat mensen moeten uitkijken voor het beestje. Daarnaast willen we mensen aansporen om er een te vangen, zodat we tegengif kunnen maken.”

Professor Mac Christie van de faculteit Medicijnen en Gezondheidsonderzoek op de universiteit van Sydney beaamt dit. Volgens de professor is het gebruikelijk dat de bewoners van Sydney rond deze tijd van het jaar gewaarschuwd worden over de gevaren van de trechterspin. “Het zijn inderdaad zeer giftige spinnen, maar men moet in acht nemen dat een beet van de spin zeer zeldzaam is, en dat er in de laatste decennia niemand meer is overleden aan een beet.”

Conclusie

De berichten over de trechter- of tunnelwebspin zijn dus deels waar. Het is inderdaad een dodelijke spin, maar omdat er al bijna veertig jaar een goed werkend antigif bestaat, hoeven de inwoners van Australië zich minder zorgen te maken dan de nieuwsberichten doen suggereren. Een nuance in bijvoorbeeld het nieuwsbericht van AD zou op zijn plaats zijn, omdat hierin niks gezegd wordt over het bestaan van het tegengif.

Ook de term ‘invasie’ is in de berichten niet helemaal in de juiste context gebruikt. De tunnelwebspin komt alleen voor in het gebied rond Sydney en daar is het gebruikelijk dat de spin rond deze tijd van het jaar gaat verhuizen. Zowel de Nederlandse als Australische experts geven aan dat er geen sprake is van een invasie en dat er geen sprake is van toename van trechterspinnen. Van Overdijk: “De media hebben er een handje van om hysterisch te reageren als het om spinnen gaat. Dit is vaak nergens voor nodig en zaait alleen maar onrust.”


Lees hier al onze factchecks in de categorie Planeet