Mediahaters, Juncker’s schoenen en het opsporen van nepvideo’s

Iedere week verzamelt Factory het belangrijkste nieuws over factchecking en nepnieuws. Met deze week: nepvideo’s, mediahaters trappen sneller in koppen van fake news en de schoenen van Juncker.

Eerder schreven we bij FACTory over de nieuwe generatie nepnieuwscontent: zogenaamde deep fakes. Nepvideo’s van bekende figuren die zó echt lijken, maar zó nep zijn. Zie onderstaande video. Door een computerprogramma is het mogelijk om iemand letterlijk woorden in de mond te leggen. En het ook nog eens levensecht te laten lijken. Bij de Wall Street Journal zien ze dat ook in. Zij trainen hun journalisten om deep fakes te herkennen, schrijft Niemanlab.

 

Sterker nog, het medium heeft een taskforce opgericht: het WSJ Media Forensics comittee. Deze groep bestaat uit allerlei soorten journalisten die getraind zijn in het ontdekken van deep fakes. Ook traint de groep andere journalisten en werkt het samen met universiteiten om technologieën te ontwikkelen die dit opkomende probleem kunnen aanpakken.

Maar hoe werkt zo’n deep fake?

De technologie achter deep fakes heet Generative Adversial Networks (GEN). Door bewegingen van een acteur op dat van een ander te kopiëren en te plakken (even makkelijk gezegd), lijkt de deep fake net echt. De verschillende soorten GEN:

• Faceswap: Net zoals op Snapchat, maar dan een tikkeltje ingewikkelder. Een hoofd op de romp van een ander plaatsen.
• Lip Sync: Hierbij worden de lippen op een ander gezicht geplakt. Audio eroverheen en klaar is kees.
• Facial reenactment: Het overzetten van gezichtsuitdrukkingen, waardoor mensen boos, teleurgesteld of blij kunnen lijken. Terwijl ze dat niet zijn.
• Motion transfer: Ook is het mogelijk om iemands lichaam te laten bewegen. Dit kan voor lichaamstaal worden gebruikt, of om je te laten dansen als Bruno Mars.

En hoe kan je ze spotten?

Dat legde Natalia V. Osipova uit aan Niemanlab. Zij is videojournalist en onderdeel van het taskteam. Wij zetten het even op een rijtje:

• De video’s frame voor frame afspelen: Als er onnatuurlijke vormen in voorkomen zoals rechthoeken en andere onnatuurlijke vormen is de video waarschijnlijk nep.
• Reverse image search: Maak een screenshot van de video en voer hem in op reverse image search. Dan kan je zien of het materiaal van een ouder interview is.
• Contact opnemen met de bron van de video.

En oh ja, de Reagan van links was met een computerprogramma aangestuurd. Zag jij het verschil?

Wie de media haat, trapt sneller in koppen met nepnieuws

Dat blijkt uit onderzoek van het News Co/Lab van de Arizona State University. Zij gaven zo’n vijfduizend mensen – verspreid over drie plekken in Arizona – drie koppen. Twee ervan bevatten echt nieuws, bij de ander werd er gelogen. De respondenten moesten raden welke kop nepnieuws was. De mensen die eerder aangaven de media niet te vertrouwen scoorden het slechtst bij de test.

Neem Kansas City, een van de drie plekken waar het onderzoek werd afgenomen. Van hen die positief reageerden bij het horen van het woord ‘nieuws’, had zo’n 82 procent het goed. Degenen die het nieuws wantrouwden scoorden lager: 69 procent. De kop met nepnieuws was overigens: “Nieuw onderzoek toont aan dat de helft van Amerika’s wetenschappers niet gelooft in evolutie.”

Opvallend is ook dat onder de gevraagde Republikeinse stemmers maar liefst 74 procent het nieuws niet vertrouwde. Dit tegenover 26 procent onder stemmers van de Democratische partij.

Juncker’s schoenen trekken aandacht bij DDS

De Dagelijkse Standaard (DDS) nam afgelopen week een hoax-verhaal over dat online onder (alt-)rechtse kringen circuleerde. Zo zou Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, met twee verschillende kleuren schoenen rondgelopen hebben op een persconferentie. Dit bleek al gauw nepnieuws te zijn; de schoenen leken verschillend door de lichtinval.

Mooi man, dat verhaal gisteren over dat "Juncker met twee verschillende schoenen op persconferentie rondliep". Geweldig. Lachen weer. Hahaha

Een probleempje: 't was natuurlijk weer de zoveelste domme alt-rechtse hoax. Van de gebruikelijke hoaxdollies https://t.co/Uq3PBlCUoG

— Ton Aarts (@ton_aarts) November 17, 2018

Wel waren ze bij de DDS zo goed om de fout te rectificeren, nadat ze via Twitter kritiek kregen van Peter Burger, hoogleraar aan de Universiteit van Leiden en expert op het gebied van nepnieuws. De rectificatie is dan wel weer verpakt in een kritisch stuk over minister Ollongren, die eerder dit jaar maatregelen aankondigde tegen nepnieuws.

Als minister Ollongren dus nog steeds is op zoek naar een concreet voorbeeld, dan is dit het wel. Het is een bericht over een ogenschijnlijk nieuwswaardig feit, dat achteraf helemaal geen feit was, maar een illusie. Is dat dan kwade opzet het verspreiden van dergelijke berichten? Nee, dergelijke dingen gebeuren jammer genoeg in de journalistiek.

Dagblad Trouw blijft de fout in gaan met de Oudheid

Dat schrijft historicus Jona Lendering op zijn blog Mainzerbeobachter.nl. Volgens hem blijft het dagblad Trouw stukken met onjuistheden plaatsen over de Oudheid; de periode waarin een volk begint met het gebruik van het schrift.

Zo, schrijft Lendering, gaf Trouw een platform voor een dominee die ontkende dat Jezus ooit bestaan had. Een ‘kwakhistorische’ theorie volgens Lendering, want er is genoeg bewijs om aan te nemen dat de man heeft bestaan. “Even goed dondert Trouw verder”, schrijft de blogger, die nog meer artikelen aanhaalt.

Zo schreef Trouw over de vondst van het mogelijke graf van Nikolaas van Myra (Sinterklaas). “Eén telefoontje naar een archeoloog was voldoende geweest om die onzin uit de krant te houden.” Of een artikel over Adam en Eva, “waarin de open deur wordt ingetrapt dat het verhaal van Adam en Eva niet over zonde zou gaan.”

Wat moet Trouw doen om deze fouten in de toekomst te voorkomen? Een oudheidkundige bellen, schrijft Lendering. “En als dat niet gaat, beste redactie, schrijf dan gewoon niet over de Oudheid.”

Alle tekst van de NPO op één plek

Zoek je een citaat die je een paar dagen geleden hoorde op televisie, maar weet je niet meer precies waar en wanneer die voorbijkwam? Daar is nu een nieuwe tool voor: 888zoeker. Het werkt vrij simpel. Je tikt een zoekterm in en vervolgens krijg je een lijst met resultaten. Als dat er veel zijn, kan je de resultaten filteren per datum of programma.