Neprecensies op Amazon, alle Facebookadvertenties van de Russen en een akelig misleidende kappersafspraak

Neprecensies op Amazon, alle Facebookadvertenties van de Russen en een akelig misleidende kappersafspraak

22 mei 2018 0 Door Riffy Bol

Iedere week verzamelt Factory het belangrijkste nieuws over factchecking en nepnieuws. Met deze week: nepreccensies, nepaccounts en nepvideo’s.

Webwinkel Amazon kampt met industrie van neprecensies

Amazon, de grootste internetshop ter wereld, moet met een marktwaarde van 760 miljard dollar alleen Apple voor zich dulden. Het lijkt dus logisch dat mensen graag een graantje willen meepikken van die astronomische geldberg. BuzzFeed legt een heuse industrie bloot die zich erop toespitst om nepreviews te schrijven voor de talloze producten die het platform van Jeff Bezos te koop aanbiedt.

Deze ‘neprecensenten’ houden zich schuil in gesloten Facebookgroepen, geheime Slack-kanalen en mysterieuze Discord-servers, aldus journalist Nicole Nguyen. Ze sprak een bron die zich ‘Jake’ noemt, die zo’n 3 dollar per frauduleuze 5-sterrenbeoordeling plus woordelijke aanprijzing krijgt voor zijn diensten.

Om daadwerkelijk effect te hebben op andere Amazon-klanten, moeten de neppers volgens BuzzFeed aankopen van minstens 50 dollar doen. Alleen dan worden hun accounts aangemerkt als ‘geverifeerde gebruikers’.

Hoe groot dit verdienmodel ongeveer is, blijkt uit een onderzoek van analysewebsite ReviewMeta. Deze verzamelde 58,5 miljoen reviews van Amazon en merkte 9 procent daarvan aan als ‘onnatuurlijk’.

 

12991879383_a511c9f439_o

Een voorbeeld van EXIF-data op fotoplatform Flickr. Beeld: Scott Schiller/Flickr/CC BY 2.0

Zo onderzoek je of een video nep of misleidend is

Tekst is vrij gemakkelijk te factchecken. Bij foto’s wordt het al wat moeilijker, maar diensten als Google Reverse Image Search en TinEye bieden daarvoor uitkomst. Video’s zijn nog een stap lastiger, schrijft Poynter. Daarom geeft factchecker Daniel Funke tips om ook bewegende beelden op hun juistheid na te gaan. Een paar voorbeelden:

  • Kijk of de video in kwestie door verschillende media wordt gebruikt in hun berichtgeving. Zo niet, dan is de kans aanwezig dat de beelden nep of misleidend zijn;
  • Komt de video wel op meerdere websites voor, maar is de context steeds anders? Bijvoorbeeld als gemeld wordt dat de beelden in Syrië, dan wel in Rusland opgenomen zijn. Dan is ook dat een alarmbel;
  • Met tools als YouTube Dataviewer van Amnesty International en de browserextensie InVid heb je krachtige middelen in handen om de herkomst van een video te controleren;
  • Controleer je toch liever aan de hand van stilstaand beeld? Dan kun je screenshots maken met je telefoon of computer. Als de video niet scherp meer is als je hem pauzeert, kun je met videobewerkingssoftware een frame eruit knippen. Ook kun je met een programma als Exiftool de metadata nagaan.

adv

Deze Russische Facebookadvertentie verscheen in het derde kwartaal van 2017. 184 mensen hebben haar gezien. Er is omgerekend zo’n 2,80 euro voor betaald. Beeld: Permanent Select Committee on Intelligence

3.000 Facebook-advertenties om Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden vrijgegeven

Een onderzoekscommissie van het Amerikaanse Congres heeft meer dan 3.000 advertenties openbaar gemaakt die tussen 2015 en 2017 zijn verschenen op Facebook en Instagram, met als doel het beïnvloeden van de Amerikaanse verkiezingen. Het hele pakket is 8 gigabyte groot.

De reclame richtte zich met name op onderwerpen als immigratie, politiegeweld en seksuele oriëntatie, aldus de Volkskrant. De advertentie met het grootste bereik kwam in oktober 2016 online, een maand voor de presidentsverkiezingen tussen Donald Trump en Hillary Clinton. De reclame van Russische makelij bereikte zo’n 1,3 miljoen Amerikanen voor het luttele bedrag van 1.800 dollar.

Google verlegt grenzen in kunstmatige intelligentie met neppe kappersafspraak

Zoekmachines, wereldkaarten, zelfrijdende auto’s en nu indrukwekkende kunstmatige intelligentie: het houdt niet op met innovatie bij Google. Het nieuwste snufje van de techgigant is Google Duplex, dat op zeer realistische wijze de initiator van een telefoongesprek in elkaar sleutelt.

Op Googles eigen congres I/O demonstreerde topman Sundar Pichai een verbazingwekkend overtuigend telefoongesprek om een afspraak bij een kapper en een restaurant te maken. Het interessantst was dat de ‘nepstem’ korte stiltes liet vallen en verbaal twijfel en overpeinzing aantoonde.

Techredacteur Marc Hijink merkt in NRC Handelsblad terecht op dat hier ook een belangrijk vraagstuk aan vastzit. Moet kunstmatige intelligentie zich in de toekomst nadrukkelijk identificeren als zijnde een computer?

 

8410886529_87e95b92e6_o

Het Mysorepaleis in de Indiase deelstaat Karnataka, waar deze maand verkiezingen werden gehouden. Foto: Ramnath Bhat/Flickr/CC BY 2.0

Nepnieuws tiert welig op WhatsApp tijdens verkiezingen in India

Heeft de VS vooral op Facebook last van nepnieuws in verkiezingstijd, in India moet je juist opletten als je WhatsApp gebruikt. The New York Times geeft meerdere voorbeelden van nepnieuws dat wordt rondgestuurd via de chatapp. Een jeugdvoorzitter van de hindoeïstische partij BJP houdt bijvoorbeeld een appgroep bij waarin onder meer een niet-bestaande BBC-peiling de ronde doet.

De Amerikaanse krant stelt dat 250 miljoen Indiërs gebruik maken van WhatsApp. De problemen doen zich met name voor in de deelstaat Karnataka, waar sektarische spanningen via de app zouden worden aangewakkerd. De eerdergenoemde politieke partij BJP heeft volgens de NYT zeker 50.000 chatgroepen aangemaakt voor de deelstaatverkiezingen die op 12 mei plaatsvonden.

Een campagnestrateeg van een andere partij, de Aam Aadmi Party, verwoordt het mooi in de krant: ‘We worstelen op Twitter. De slag vindt plaats op Facebook. De oorlog is op WhatsApp.’

Facebook verwijderde een half miljard nepaccounts begin dit jaar

In de eerste drie maanden van 2018 gooide het sociale medium liefst 583 miljoen non-existente gebruikers van zijn servers, maakte Facebook bekend. Het kwartaal daarvoor doemde een soortgelijk aantal op, schrijft Mother Jones. Het linkse tijdschrift concludeert daarmee dat te allen tijde circa een derde van alle Facebookers nep is.

Dat klinkt schokkend, totdat je bij BuzzFeed leest hoe simpel het is om aan nepaccounts te komen voor Mark Zuckerbergs online-universum. Verslaggever Charlie Warzel kreeg het voor elkaar om binnen een halfuur voor 13 dollar (in bitcoins) een geloofwaardig Facebookprofiel aan te schaffen op een Russische website.

De profielen komen op het eerste oog uiterst overtuigend over. De ‘persoon’ die Warzel ‘kocht’, ene ‘Audrey Mitchell’, is een aanstormend fotomodel dat voor fastfoodketen Kentucky Fried Chicken werkt, 921 vrienden heeft en fan is van het honkbalteam New York Knicks. Eén verkoper van dit soort accounts zei tegen de BuzzFeed-journalist  dat hij in één keer 5.000 accounts aan hem kon verkopen.

Volgens BuzzFeed schat Facebook zelf dat 3 tot 4 procent van zijn 2,19 miljard maandelijks actieve gebruikers geen echte personen betreffen. Een andere handelaar in nep-Facebookaccounts verkondigt tegenover Warzel dat de profielen vaak worden gemaakt met foto’s van het Russische sociale netwerk. Dit komt niet terug in Google-zoekopdrachten, waardoor Reverse Image Search lastig wordt.

Invloedrijke denktank in Washington gebruikt neppe Twitteraccounts

Nog meer knapuitzoekwerk van BuzzFeed. In Nederland werd een paar maanden geleden de zogenaamde cyberexpert Rian van Rijbroek ontmaskerd, maar in Amerika is iets veel groters aan het werk, schrijft redacteur Craig Silverman.

James Scott, die een denktank voor cybersecurity runt in de Amerikaanse hoofdstad Washington DC, maakt met zijn ‘Institute for Critical Infrastructure Technology’ gebruik van minstens 45 neppe Twitteraccounts, meldt Silverman. Hij promoot onder meer zijn boeken via dat netwerk, en ook zit hij naar verluidt achter een groep van fake-YouTubers die hem à la Dotan ophemelen in de reacties op het videoplatform.

En o ja: zijn echte naam is niet James Scott, maar James Scott Brown, wist BuzzFeed te achterhalen middels openbare en rechtbankdocumenten en anonieme bron die jaren met hem samenwerkte.

Ook Nieuwscheckers van de Universiteit Leiden heeft een eigen nieuwsbrief

Wij van de FACTORY aan de Fontys Hogeschool Journalistiek waren iets eerder, maar ook de door het International Fact-Checking Network geverifieerde factcheckers van de Universiteit Leiden versturen sinds kort een nieuwsbrief over factchecking en nepnieuws.

In de meest recente editie zet Nieuwscheckers factchecks over onder andere drop, chocolade, examenvrees en zonneparken op een rij. Op moment van schrijven hebben 33 mensen zich ingeschreven voor de volgende nieuwsbrief.

 

amsterdam-558030_1920

Dit soort foto’s, in dit geval van winkelend publiek in Amsterdam, is dus ook na de invoering van de AVG gewoon toegestaan in Europa. Foto: Pixabay/CC0

Mag je nog foto’s maken in het openbaar na 25 mei? Ja, natuurlijk

Paniek in fotografieland. Sommige website kopten dat met de introductie van de Europese privacyrichtlijn GDPR (AVG in het Nederlands) het zonder toestemming fotograferen van mensen in de publieke ruimte verboden zal zijn. Daar klopt niks van, toont de Oostenrijkse site Mimikama aan met citaten van meerdere (overheids)bronnen.

Nederlandse media trappen in nepnieuwsbericht, zogenaamd afkomstig van het ANP

De scholierenorganisatie LAKS zou tijdens de eindexamens in het voortgezet onderwijs extra aandacht schenken aan mogelijke spiekmethoden van leerlingen. Vooral de huiswerkapp ‘Mr. Chadd’ zou onder de loep liggen, schreef ‘onderwijsjournalist Simone Janssen’ namens persbureau ANP. Jongerenkrant 7Days, het Nederlands Dagblad en Omroep West namen het ‘nieuwtje’ over.

Het Haarlems Dagblad niet, bericht de Noord-Hollandse krant in een feitenrelaas. Het dagblad ontdekte dat de persoonsgegevens van ‘Simone Janssen’ zijn te herleiden dat Mr. Chadd-directeur Jan Kuipers. Ook de software en het hostingbedrijf komen overeen, aldus de krant.

Waarom bovenstaande media er toch intrapten? Als de huiswerkstart-up inderdaad zelf achter het nepnieuws zit, dan heeft ze gebruik gemaakt van een e-mailadres van de ANP-dienst Perssupport, waarmee derden persberichten kunnen aanbieden. De directie van Mr. Chadd houdt het volgens het Haarlems Dagblad bij een ‘interne fout’.

craig_newmark_in_2006

Craig Newmark, een van de investeerders in Factmata. Foto: Charlie Llewellin/Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.0

Mede-oprichters Twitter en Craigslist financieren factchecksite Factmata

Biz Stone en Craig Newmark, mede-oprichters van respectievelijk Twitter en online-marktplaats Craigslist, hebben een onbekende som geld gestoken in factcheckbedrijf Factmata, bericht persbureau Bloomberg.

Factmata wil met kunstmatige intelligentie digitaal nepnieuws opsporen. Het bedrijf beweert cyberpesten en online-haatzaaien te herkennen met die technologie, schrijft Bloomberg. Naast Stone en Newmark financieren onder anderen Mark Cuban (eigenaar van het basketbalteam Dallas Mavericks) en Zynga-oprichter Mark Pincus Factmata, dat afgelopen september al 750.000 dollar ophaalde bij investeerders.

Nepnieuws op Twitter wordt vooral verspreid dankzij grote aantallen retweets

Ben je een actieve Twitteraar? Dan is de kans groot dat je tweets van andere gebruikers in de eerste plaats deelt omdat zoveel andere mensen dat voor jou al gedaan hebben. Het bandwagon effect, wordt dit ook wel genoemd. Dit fenomeen is vooral een probleem bij breaking news, noteert Chris Meserole op de website van de denktank Brookings Institute.

Neem de recente aanslag in het Canadese Toronto, waarbij tien doden vielen. CNBC-journalist Natasha Fatah tweette eerst over een ooggetuige die verkondigde dat de dader er ‘boos en Midden-Oosters’ uitzag. Die tweet kreeg veel meer navolging dan haar latere, corrigerende bericht, waarin de dader als ‘wit’ werd aangemerkt.

De ‘vuistregel van de grote getallen’ is natuurlijk niet het hele verhaal. Hiernaast spelen ook de zogeheten confirmation bias (terrorisme wordt veelal geassocieerd met het Midden-Oosten) en de werking van Twitter een rol – het netwerk rangschikt berichten op chronologische, in plaats van op ‘populaire’ volgorde.

Dit alles leidt ertoe dat rectificaties, nuanceringen en andere berichten die wél een kern van waarheid bevatten, vele malen minder interactie ontvangen dan het oorspronkelijke bericht. Twee oplossingen lijken voor de hand te liggen, weliswaar met alle haken en ogen van dien: het eerste bericht verwijderen (waarvoor je termen als ‘zelfcensuur’ als kritiek kan verwachten) of wachten met posten totdat je 100 procent zeker bent van je eigen berichtgeving.

 

socialistische_partij_anders_28logo29

Het logo van de Belgische sociaaldemocratische partij sp.a. Beeld: Socialistische Partij Anders/Wikimedia Commons/Public domain

Belgische sociaaldemocraten zetten neppe Trump-video over klimaatverandering in

Nederland is allesbehalve gevrijwaard van nepnieuws, maar een recent voorval zoals bij onze zuiderburen zien we hier niet vaak. De Belgische sociaaldemocratische partij, de sp.a, tweette een nepvideo, waarin de Amerikaanse president Trump België belachelijk maakt omdat zij – in tegenstelling tot de VS – niet uit het klimaatakkoord van Parijs (2015) stappen.

https://streamable.com/s/bvmes/yyuatm

Factchecker Maarten Schenk kan namens factcheckwebsite Lead Stories bevestigen dat de video als een tang op een varken slaat. De site schrijft dat, aan het einde van het filmpje, de Nederlandse ondertitels verdwijnen. Ook gaat het volume zodanig omlaag, dat nauwelijks te horen is dat de video fake is.