Regering dwingt media NIET om het RIVM te sparen
Volgens een headline op Jensen.nl heeft de regering media gedwongen om kritiek op het RIVM te beperken. De bewering is gebaseerd op een NRC-interview met Nederlandse hoofdredacteuren, maar is flink aangedikt en wettelijk gezien niet mogelijk.
Weinig tijd? Bekijk de samenvatting:
De claim is één van de headlines op de site van Robert Jensen. Na het verdwijnen van zijn talkshow op tv heeft hij zijn programma ‘voortgezet’ via zijn online kanalen, waar hij met name kritiek uit op het overheidsbeleid in de coronacrisis. Op zijn website staan dagelijks verschillende headlines om die kritiek te onderbouwen. Waaronder dus deze.
NRC
Klikken we door op de kop, dan komen we terecht bij een artikel van NRC van 22 juni, waarin Nederlandse hoofdredacteuren terugblikken op de berichtgeving rondom de uitbraak van het coronavirus. De bewering is ontstaan uit deze zin: ‘Jansen zegt dat De Telegraaf vanuit kabinetskringen het verzoek kreeg het RIVM ‘een beetje heel’ te laten.’ De hoofdredacteur heeft dit dus zelf verteld tegen het NRC.
Verspreiding
De uitspraak deed online wat stof opwaaien. Nederlandse ‘huispeiler’ Maurice de Hond, die zich de laatste tijd ook heeft gestort op de (in zijn ogen) fouten in het overheidsbeleid omtrent het virus, merkt de uitspraak ook op:
Wat was ik naief……
— Maurice de Hond (@mauricedehond) June 23, 2020
Ik dacht dat het om de inhoud ging. pic.twitter.com/wg9GE5yMrJ
De tweet is vaak gedeeld en leidde weer tot een nieuwsbericht van De Dagelijkse Standaard: ‘Maurice de Hond laaiend dat kabinet bij media lobbyde om RIVM niet aan te vallen: “Wat was ik naïef!”. Ook Mediacourant.nl pikte de uitspraak van Jansen op.
Geen dwang
Maar het grote verschil met bovenstaande artikelen en de tweet van De Hond is dat de headline op de site van Jensen spreekt van dwang, terwijl het volgens de hoofdredacteur gaat om een ‘verzoek’. Dat blijkt ook uit het citaat dat volgt: “Maar je moet blijven bevragen: is de koers juist? Dus niet dat je het RIVM maar volgt en verder geen andere geluiden brengt.” Of het verzoek effect heeft gehad op de publicaties van de Telegraaf is niet uitgesloten, maar volgens Jansen was er dus nog ruimte om zelf de koers te bepalen.
Kabinetskringen
Daarnaast beweert de headline bij Jensen.nl dat het vermeende bevel direct van de regering komt, maar het NRC-artikel zegt enkel dat het uit ‘kabinetskringen’ afkomstig is. Een klein, maar niet onbelangrijk verschil. De regering omvat de koning en alle ministers; het kabinet de ministers en staatssecretarissen. Als je spreekt over ‘kabinetskringen’ is het ook mogelijk dat het niet direct van de minister zelf komt, maar bijvoorbeeld van een medewerker van een ministerie.
Ook suggereert Jensen.nl dat het verzoek aan meerdere mediaorganisaties is gedaan, terwijl het voorval alleen wordt genoemd door de Telegraaf.
Persvrijheid
De Nederlandse overheid kan niet zomaar verbieden om iets te publiceren. Persvrijheid is vastgelegd in artikel 7 van de de Nederlandse Grondwet:
“Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet”
Bron: wetten.nl
Dus alleen als een publicatie in strijd is met de wet, bijvoorbeeld als het gaat om belediging of discriminatie, mag het worden verboden. Maar dit gebeurt altijd achteraf door een rechter en dus niet op voorhand door een minister. Over een dergelijk rechterlijke uitspraak is ook niets terug te vinden op Rechtspraak.nl.
Conclusie
De headline op Jensen.nl is flink verdraaid. Op basis van de bron gaat het om één verzoek (geen bevel) aan de Telegraaf en is het niet aangetoond dat het verzoek direct van de regering komt. De reactie van Jansen toont ook aan dat de krant zelf kan beslissen wat er wordt geschreven, al is het niet uitgesloten dat het verzoek geen effect heeft gehad. En tot slot kan volgens de wet alleen een rechter achteraf beslissen om een publicatie te verbieden als deze in strijd is met de wet, wat hier niet het geval is. We beoordelen de bewering daarom als onjuist.
Lees hier al onze publicaties over het coronavirus.