Stijging sterfgevallen door kanker vanwege coronamaatregelen slecht onderbouwd
Nieuwsberichten van Dissident en RT melden een toename van twintig procent in het aantal sterfgevallen door kanker als gevolg van het uitstellen van operaties. Er zouden 900.000 operaties zijn uitgesteld, maar de cijfers blijken erg slecht onderbouwd en uit hun verband gerukt.
Het nieuwsartikel verscheen op 22 maart op de alternatieve nieuwssite Dissident en werd vooral op Twitter vaak gedeeld. Het artikel verwijst naar een bericht van RT. Dit artikel is op zijn beurt weer vaak gedeeld op Facebook.
Vertaling
Het artikel van Dissident is een letterlijke vertaling van het bericht van RT. Dat blijkt duidelijk uit de kop van het artikel. Het spreekt over 900.000 uitgestelde ingrepen, terwijl verder in het artikel staat dat dit het Duitse aantal is. Voor de Duitse RT een logische keuze, maar het Nederlandse artikel gebruikt dit cijfer dus ook. Die 900.000 in de kop zegt dus niets over de Nederlandse of de wereldwijde situatie.
Oud onderzoek
RT (voorheen Russia Today) is een internationaal nieuwsnetwerk met steun van de Russische overheid en wordt regelmatig in één adem genoemd met Russische propaganda. Ter onderbouwing van de cijfers in het artikel noemt RT een onderzoek in British Journal of Surgery, uitgevoerd door onder andere University College London (UCL). Een direct linkje ontbreekt. Het gaat om dit onderzoek, dat komt uit april 2020. Aan die bron is het een en ander aan te merken.
Beperkte schatting
Wat belangrijk is om te weten, is dat het gebruikte onderzoek alleen een schatting maakt van het (wereldwijde) aantal geannuleerde operaties door het coronavirus: in totaal 28,4 miljoen. Het onderzoek is dus geen precieze meting van het daadwerkelijke aantal afgezegde ingrepen, omdat op het moment van onderzoek nog niet ieder ziekenhuis (vol) is getroffen door de pandemie. De onderzoekers benadrukken deze onzekerheid ook in hun rapport.
De cijfers komen tot stand door chirurgen een schatting te laten doen van de (verwachte) annuleringspercentages op de piek. In totaal deden 359 ziekenhuizen in 71 landen mee. Rekenkundige modellen geven op basis daarvan de uitvalpercentages van 190 landen.
Alleen de piek
Bovendien biedt het onderzoek alleen een verwachting van de twaalf heftigste weken van de coronapandemie. Dat betekent dus dat het aantal genoemde uitstellingen alleen over de twaalf ‘piekweken’ gaat en niet over de hele pandemie. Dit kan de reden zijn dat het onderzoek nu opduikt, want de piek van corona ligt nu waarschijnlijk achter ons. Als de schatting klopt, dan zijn deze cijfers inmiddels werkelijkheid. Maar het blijft een schatting, dus is het nogal kort door de bocht om de bevindingen als harde cijfers te presenteren.
In Nederland zou het gaan om 190.164 uitgestelde operaties in de twaalf piekweken. Maar omdat ook buiten de grootste coronapiek operaties worden uitgesteld is dit cijfer dus incompleet en ligt het in werkelijkheid hoger. Dit onderzoek geeft daar geen volledig beeld van.
Percentage is ongefundeerd
Omdat het onderzoek alleen een schatting maakt van het aantal geannuleerde of uitgestelde operaties, kun je op basis hiervan geen uitspraken doen over het aantal kankergerelateerde sterfgevallen of veranderingen daarin. Je weet namelijk niet wat precies de gevolgen zijn van een uitgestelde operatie. De genoemde stijging van twintig procent komt dus gewoonweg niet terug in het onderzoek.
Het blijkt dat de nieuwsartikelen twee onderzoeken door elkaar halen, want er is door het UCL nog een onderzoek verricht waaruit inderdaad een stijging van het aantal kankergerelateerde sterfgevallen wordt verwacht van twintig procent.
Maar: dit onderzoek heeft alleen betrekking op Engeland en de VS. De concrete aantallen die de nieuwsartikelen gebruiken gaan specifiek over Engeland en zeggen niets over Nederland of de wereldwijde situatie.
Conclusie
Onder de streep blijft er weinig over van de betrouwbaarheid van de uitspraken. Ten eerste neemt het artikel van Dissident Duitse cijfers over. De 900.000 uitgestelde operaties zijn dus niet in Nederland (of wereldwijd); in ons land zou het gaan om zo’n 190.000 operaties. Maar dit onderzoek is een jaar oud en, nog belangrijker, geeft enkel een schatting van het aantal geannuleerde of verplaatste ingrepen. En dan ook nog eens alleen in de twaalf piekweken van de pandemie. De stijging van twintig procent in het aantal sterfgevallen door de coronamaatregelen komt uit een heel ander onderzoek dan in de artikelen wordt genoemd en heeft alleen betrekking op Engeland en de VS.
Vanwege het uitstellen van operaties is het aannemelijk dat er ook meer kankergerelateerde sterfgevallen zijn, maar de concrete cijfers in deze nieuwsberichten zijn slecht onderbouwd en uit de context gehaald.
Foto: Alan Levine, PxHere